Rabobank verwacht dat grondprijzen blijven stijgen

De agrarische grondprijs in Nederland stijgt al jaren. Tussen het eerste kwartaal van 2021 en dat van 2024 nam de gemiddelde grondprijs toe van 68.000 naar 79.000 euro per hectare. Dit is een stijging van ongeveer 16 procent, blijkt uit cijfers van Kadaster en Wageningen Economic Research (WEcR).

In Nederland lopen de agrarische grondprijzen sterk uiteen. Waar in Friesland de gemiddelde grondprijs 60.800 euro per hectare noteert, moet een koper in Flevoland 182.700 euro per hectare betalen. Deze verschillen hebben volgens Rabobank te maken met de kwaliteit van de grond, de mogelijkheden voor alternatieve inkomsten en de druk op de grondmarkt vanuit stedelijke functies.

Rabobank verwacht voor 2024 een stabiel tot stijgende agrarische grondprijs van 0 tot 5 procent. Volgens de bank neemt de vraag vanuit andere functies, onder meer wonen, sterk toe. Ook goede financiële rendementen van plantaardige sectoren en de intensieve veehouderij spelen een rol van betekenis. Daarnaast hebben melkveehouders interesse in de aankoop van meer grond, gemotiveerd door doelen voor grondgebondenheid, extensivering en mestafzet vanwege het afschaffen van de derogatie.

Onzekerheid rond landbouwbeleid

De 48 ondervraagde agrarische taxateurs geven in hun toelichting aan dat de huidige onzekerheid rond het landbouwbeleid een grote weerslag heeft op de markt voor agrarische grond en vastgoed. Dit maakt het volgens de respondenten lastig voor ondernemers om aan- en verkoopbeslissingen te nemen en voor taxateurs om de marktontwikkeling in te schatten.

Rabobank meldt verder dat jaarlijks zo'n 30.000 hectare landbouwgrond wordt verhandeld. Een beperkte stijging van het te koop staande aanbod wordt verwacht in de komende één tot drie jaar. Dit komt doordat meer melkveehouders stoppen, vergeleken met de autonome ontwikkeling door de impact van beleidsmaatregelen zoals het gefaseerd afschaffen van derogatie.

De vraag naar landbouwgrond blijft overeind, voorziet Rabobank. Voor de melkveehouderij is extensivering hiervan de belangrijkste aanjager, voor de akkerbouw is dat vooral het positieve verdienvermogen.

Groter aandeel niet-agrarische kopers

Van de verhandelde agrarische gronden komt een steeds groter deel in handen van niet-landbouwers, laten de cijfers van Kadaster en WEcR zien. Daarom rekent Rabobank op een opwaarts effect op agrarische grondprijzen. 54 procent van de landbouwgrond die in de periode 2012-2023 werd verhandeld, is gekocht door agrariërs.

Beleggers, natuurorganisaties, overheden en andere investeerders kochten zo'n 22 procent van die landbouwgrond en van 24 procent is de koper onbekend. Het aandeel agrariërs in de totale grondmobiliteit is in de afgelopen vier jaar gedaald van gemiddeld 59 procent in de jaren 2012-2015 tot 49 procent in 2019-2022.

Regionale verschillen

Rabobank noemt bij de verwachting van nationaal stijgende grondprijzen een belangrijke regionale nuancering. Agrarische grondprijzen zijn rond stedelijk gebied al langer hoger door mogelijke bestemmingswijziging van landbouw naar woon- of bedrijfsfuncties. Maar de bank denkt dat een vergelijkbaar effect zichtbaar wordt rond natuurgebieden waar agrarische grondprijzen lager zijn.

Bijvoorbeeld op plekken waar veel beperkingen zijn op landbouwactiviteiten, zoals vlak bij Natura 2000-gebieden, beekdalen en waar een concentratie is van stoppers. De grondprijs binnen 500 meter van Natura 2000-gebieden is 5 procent lager dan in de gebieden op meer dan 2.500 meter afstand, blijkt uit onderzoek van Kadaster en WEcR in 2023. Volgens Rabobank gaat de locatie de waarde van de grond in de toekomst nog meer bepalen.