Analyse: Nieuwe Nederlandse Eurocommissaris moet nu toch echt in zicht komen

In het laatste debat van de afzwaaiende premier Mark Rutte zorgde NSC-leider Pieter Omtzigt nog voor extra ruis op de lijn. Hij stelde voor dat de Nederlandse Eurocommissaris verschillende onderdelen van het coalitieakkoord moet onderschrijven, bijvoorbeeld als het gaat om landbouw of woningbouw.

Omtzigt vindt het naar eigen zeggen gek als Nederland iemand afvaardigt wiens landbouwvisie haaks staat op die van de nationale regering. Hij denkt dat er dan een conflict ontstaat tussen de commissaris en het Nederlandse kabinet.

Daarom opperde de NSC-leider dat de regering iemand naar Brussel stuurt die langs dezelfde lijnen denkt. 'Sommige commissarissen worden ineens een stuk groener dan ze hier zijn', doelt hij op CDA'er Wopke Hoekstra, de huidige Eurocommissaris voor Klimaatactie. Eenmaal geïnstalleerd is de commissaris volledig onafhankelijk, verklaart Omtzigt.

Bestuurlijke janboel

Maar D66, CDA en Volt drukten die wens direct de kop in. D66-Kamerlid Jan Paternotte denkt dat het dan een 'bestuurlijke janboel' wordt. De premier wordt immers al naar Brussel gestuurd met nationale wensen. Het loopt door elkaar als ook de Eurocommissaris vooral een Nederlands geluid uitdraagt, stelt Paternotte.

Volt-leider Laurens Dassen noemt het 'zeer onwenselijk' als een commissaris zich aan nationale afspraken moet houden. En CDA-fractievoorzitter Henri Bontenbal vindt het 'gek' als landen dit van hun commissarissen vragen, temeer omdat de termijn van een Eurocommissaris vaak langer is dan die van een nationale regering.

Rutte bemoeide zich ook met de discussie. Hij benadrukte dat de Eurocommissaris die vanuit Nederland wordt voorgedragen aan de Europese Commissie onafhankelijk dient te zijn. 'Het gaat om een persoon die alle waarborgen voor onafhankelijkheid moet bieden. Het is ook niet dé Nederlandse commissaris, het is de commissaris die door Nederland is voorgedragen.'

Europees belang

Daar hebben Rutte en co een punt. De Eurocommissaris die door elke lidstaat wordt voorgedragen, zit daar niet om de belangen van zijn land te behartigen, maar om voor Europa te werken. Zover duidelijk dus, maar des te groter is de onduidelijkheid over de Nederlandse afgevaardigde in de Europese Commissie. Blijft Hoekstra in Brussel of moet hij plaatsmaken? En in het laatste geval, welke portefeuille krijgt deze nieuwe commissaris?

Er circuleren lijstjes met namen in de Brusselse en Haagse wandelgangen, maar een echte topfavoriet is er niet. Het is inmiddels vijf voor twaalf, want morgen en vrijdag buigen de regeringsleiders van de EU-lidstaten zich in Brussel dan onder meer over de vraag wie welke Europese topfunctie krijgt toegewezen.

Nieuwe termijn Hoekstra

Volgens LTO-beleidsspecialist Internationaal Klaas Johan Osinga is de kans groot dat Hoekstra nog vijf jaar in Brussel blijft. 'Ursula von der Leyen wordt weer voorzitter van de Europese Commissie. Het persbericht is bij wijze van spreken al geschreven. En zij wil graag mensen van haar eigen EVP-fractie in de commissie. Daarnaast is Hoekstra inmiddels aardig ingewerkt in het klimaatdossier.'

Maar als de voorspelling van Osinga uitkomt, zit er dus een Eurocommissaris in Brussel wiens partij (CDA) niet in het kabinet zit. 'Premier Schoof begint op 2 juli bij de installatie van het nieuwe kabinet al op achterstand, want er wordt in Brussel volop gedeald over de te verdelen posten', zegt de LTO-beleidsspecialist. 'Zo azenFinland en Italië op de landbouwportefeuille. Als Hoekstra het niet wordt, is de kans groot dat je een onbeduidende post krijgt toebedeeld.'

Proces benoeming Eurocommissarisen

Iedere lidstaat draagt één Eurocommissaris voor. Dit gebeurt in samenspraak met de voorzitter van de Europese Commissie. Vervolgens vinden hoorzittingen plaats in het Europees Parlement, waarbij de betreffende parlementaire commissies de kandidaat-commissarissen beoordelen op bekwaamheid, geschiktheid en ervaring. De evaluaties van de Europarlementariërs worden naar de voorzitter van het Europees Parlement gestuurd.

Het parlement moet daarna de hele commissie in één stemming goedkeuren. Als de voorzitter en commissarissen de goedkeuring van het parlement hebben gekregen, worden zij door de Raad met gekwalificeerde meerderheid benoemd.