'Wordt melkveehouderij het kind van de rekening?'

Ondanks dat de melkveesector zelf het voerspoor en krimp – afroming van rechten bij verhandeling en vrijwillige opkoop – heeft aangedragen, blijkt dat landbouwminister Piet Adema dat éne wat nodig is om de mestmarkt in balans te houden niet levert. Vorige week was er een Kamerdebat waar al deels vooruitgelopen werd op het mestdebat dat gepland staat voor volgende week. Met name de christelijke partijen gaven blijk van kennis van de problematiek.

De te verwachten effecten van het plan van Adema op de acuut ontstane situatie zijn te beperkt. De frustratie van de minister wordt breed gedeeld: de melkveehouderij draagt met haar grasland positief bij aan waterkwaliteit; de wetenschappelijke onderbouwing van derogatie staat als een huis; de impact van de afbouw is desastreus, maar Brussel geeft geen krimp.

De ChristenUnie (CU) deelde de overtuiging dat de waterkwaliteit door deze ontwikkeling zelfs zal verslechteren. CU-Kamerlid Pieter Grinwis vatte het in één woord samen: 'onuitlegbaar'. Ik voeg er een argument aan toe: de Europese Commissie heeft het proces om de Nitraatrichtlijn uit 1991 te evalueren opgestart. Hoe vreemd is het dan om een richtlijn, met daarin een aantal specifieke wetenschappelijke achterhaalde middelvoorschriften, tijdens deze evaluatie zo strikt te hanteren?

Andere sectoren meeslepen

De melkveehouderij dreigt het kind van de rekening te worden en sleurt andere sectoren mee in haar val. Melkveehouders liggen straks op de stapel van gedupeerden van gaswinning en toeslagouders. Onbedoeld, onbewust, maar ook onvermijdelijk?

Als overheden zich aan onzinnige en niet uitlegbare maatregelen conformeren dan ondermijnt dat de rechtstaat. Sommigen sturen daar gericht op en maken dankbaar gebruik van wanhopige mensen. Anderen wijzen vooral naar derden als 'schuldigen' van het probleem. Daardoor wordt de samenleving zelf ook het kind van de rekening.

Laten we voortijdig het schip keren. Deze crisis kan alleen opgelost worden met onorthodoxe oplossingen. Ik noem er een paar. Het gaat om de waterkwaliteit. Daarvoor is naast bemesting ook de bodem en het gewas relevant. Dat is een gezamenlijke opdracht voor grondgebruikers.

Dáág grasland!

Gras levert nadrukkelijk een positieve bijdrage, schrijft de minister terecht. Daar met normatief telen van gras melkveehouders voor verantwoordelijk te maken werkt averechts. In Limburg heeft ruim 10 procent van de melkveehouders zich al aangemeld voor de bedrijfsbeëindigingsregeling. Dáág grasland! Grasland verdient waardering in plaats van een opgelegde verplichting.

Indertijd kwam minister Carola Schouten met een visie over een grondgebonden sector met 100 procent verplichte mestverwerking. Er wordt veel gesproken over dat eerste en weinig over dat tweede. Organiseer collectieve verwerking zoals we ook met huisvuil doen.

En de belangrijkste: maak van het crash-scenario 'afbouw derogatie', een transitie. Het beste is een derogatie 2.0. Second best is renure. Maar zorg er in ieder geval voor dat het een op het ander aansluit. Is het niet mét dan maar zonder steun van Europa. Verlang van boeren de onderbouwing om met bedrijfsspecifieke bodem en/of grondwaterbemonstering aantoonbaar aan doelen te voldoen en geef daarmee een lange termijn perspectief.