Melkveebedrijf met welzijn en Lely Sphere klaar voor toekomst

Wie in de ligboxenstal kijkt, valt op deze bewolkte dag direct de enorme hoeveelheid licht op. Die is afkomstig van een grote rij lichtplaten. 'Ik ben nog niet helemaal klaar om ze allemaal schoon te krijgen', verontschuldigt Joran Denissen zich. Op de open dag van dit bedrijf, vrijdag 12 april, zal alles er spic en span bij liggen.

Want terwijl veel open dagen vaak vlak na de totstandkoming van de bouw worden gehouden, is deze stal alweer sinds juli 2021, in de coronatijd, in gebruik. Voor de verbouwing stonden in de oude stal 150 koeien. Met de uitbreiding en aanpassingen zijn dit er 190.

Gerichte keuzes maken

Een stal toekomstbestendig maken betekende gerichte keuzes maken, zegt Denissen. 'We zagen wel iets in het werken met verschillende meststromen om gerichter te kunnen bemesten. Er ontstaat minder emissie, wanneer de mest en urine direct worden gescheiden. Dan heb je de eerste slag al te pakken.'

De melkveehouder zag minder in emissiearme vloeren. 'Die werken minder strak. Met het mest schuiven neem je ook urine mee en mix je toch wat. Bij onze huidige keuze, de Lely Sphere, wordt de urine direct van de mest gescheiden. De urine is dun en loopt snel weg door de gaatjes in de rooster.'

De mest wordt in deze stal opgehaald. Hiervoor rijdt een collector rond, die de mest met een vacuümpomp op de vloer opzuigt en vervolgens in een afstortput dumpt. Door het sifoneffect wordt dit luchtdicht afgesloten.

Flinke investering

De aanschaf van de Lely Sphere was een flinke investering. 'Producent Lely zocht een nieuwbouwstal voor een pilot. Hierin hebben we elkaar gevonden. De stal en mestkelder waren daarmee volledig naar wens in te richten voor dit systeem', zegt Denissen. Zijn moeder Annelies Denissen vult aan: 'Het systeem kan ook worden toegepast met een bestaande roostervloer. Die hoef je dan niet te leggen. Daar is wat te besparen. Dit gebeurde ook in het oude deel.'

Ook bij de familie Denissen liggen roosters, die zijn voorzien van roestvrijstalen strippen met gaatjes, waardoor de urine snel wegloopt. Via die gaatjes worden ook lucht en gassen met een onderdruksysteem afgezogen door de N-Capture. Die lucht gaat vervolgens door een luchtwasser, die de ammoniak filtert. Er blijft dan vloeibare meststof over, die word opgeslagen in een aparte silo. Deze circulaire meststof kan worden ingezet als vloeibare kunstmest.

De afzuigende werking onder de put heeft ook een positief effect op het stalklimaat, weet Toine Denissen. 'Iedereen vindt het hier fris ruiken in de stal. Vooral op warme dagen in de zomer wil er elders wel eens een ammoniak vrijkomen. Daar is hier helemaal geen sprake van.'

Toch verwacht Joran Denissen dat de Lely Sphere de komende jaren behoorlijk wat aandacht krijgt, ondanks dat de prijs op dit moment veehouders tegenhoudt. 'Zeker wanneer urine als renure wordt toegestaan als kunstmestvervanger, bespaar je op mestafzetkosten en de aankoop van kunstmest. Dat maakt het financiële plaatje anders. Daarbij komt dat de gewassen stikstof uit de afgezogen lucht boven de mest nu al wordt gezien als kunstmestvervanger.'

Circulaire landbouw

Met de Lely Sphere wordt niet alleen de ammoniakuitstoot gereduceerd, maar het systeem draagt ook bij aan een circulaire landbouw. Er ontstaan drie meststoffen, de urine, fosfaatrijke dikke fractie, feces en een vloeibare meststof op basis van het afgevangen ammoniakgas uit de put.

De vloeibare meststof afkomstig van de N-Capture wordt deels over de eerste twee grassneden verdeeld. 'Mede omdat het best veel zwavel bevat, wordt aangeraden om dit over twee sneden te verdelen. Gras kan dit maar beperkt opnemen. Overigens is die zwavelgift zeker welkom. Het wordt steeds belangrijker als meststof. Deze circulaire mest stof bevat 5 tot 6 procent stikstof', stelt Toine Denissen.

Renure

De urine bevat naast zo'n 4 kilo stikstof en 0,5 kilo fosfaat 7 kilo kali per ton. 'Daarmee is het een geschikte meststof, ook voor anderen', zegt Joran Denissen. Omdat het bedrijf vooral op basis van stikstof mest moet afvoeren, verlaat een deel van de urine het bedrijf. Joran Denissen hoopt dat dit in de toekomst kan worden gezien als renure en daarmee kunstmest vervangt. 'Dat hoeven minder mest af te voeren en kunnen we hiermee zelf kunstmest besparen.'

Bij de door de collector verzamelde dikke fractie, oftewel de feces, komen de nutriënten wat langzamer vrij. Dit wordt in het voorjaar uitgereden met de zodebemester. 'Dit is goed verpompbaar, zeker omdat we een elektrische mixer hebben. Normale mest bevat 6 tot 7 procent droge stof, dit is met 10 procent iets hoger. Dit maakt het niet alleen interessant voor ons, maar ook voor akkerbouwers. Het bevat namelijk veel organische stof', weet de melkveehouder.

Ruimere ligboxen

Maar ook op veel andere gebieden is het bedrijf toekomstbestendiger gemaakt. 'We molken onze 150 koeien in een ligboxenstal van 1975, in een 2 x 8 stands visgraatstal. De boxmaten waren nog afgestemd op de Fries-Hollandse melkkoeien uit die tijd. Dat is aan de krappe kant voor de koeien van nu. Die ligboxen zijn veel ruimer.'

Verder melken nu drie Lely Astronaut A5-robots. 'Mijn ouders helpen nog mee, maar wanneer ik op termijn dit bedrijf heb overgenomen en het alleen moet runnen, wordt het werk hiermee enorm verlicht', zegt Denissen. Ook is onlangs een zelfrijdende voermengwagen aangeschaft. 'Daar heb je iedere dag gemak van', vindt de melkveehouder.

Maatlatstal

De stal is niet alleen goed voor de melkveehouders, maar ook voor de koeien. Niet alleen vanwege de schone lucht door de Lely Sphere. Het is een maatlatstal. Niet alleen overdag is er genoeg licht, maar ledlijnverlichting zorgt in de ochtend- en avonduren voor voldoende licht.

De paden zijn breder gemaakt, er zijn extra doorgangen en er gelden extra eisen voor het aantal drinkbakken. Ook liggen de koeien in royale boxen, ingestrooid met gescheiden mest. Heeft dit alles effect op de gezondheid en het welzijn van de koeien? 'Je kunt bij de boxen zien hoe goed ze liggen en hoe makkelijk de koeien weer opstaan. De boxbezetting is goed. Ook lopen de koeien goed en is het beenwerk gaaf. Stootplekken komen niet voor', constateert Toine Denissen.

Vanwege het dierenwelzijn past de familie ook weidegang toe. De koeien komen minstens 120 dagen twee keer per dag gedurende drie uur buiten. Hiermee voldoet het bedrijf aan de norm voor volledige weidegang.

Fokkerij

Ook een gerichte fokkerij draagt bij aan een duurzame en gezonde veestapel. Het bedrijf doet al tien jaar mee aan Fokken op Maat van CRV. Van ieder aan te houden vaarskalf wordt op basis van een haarmonster het DNA bepaald. Met die gegevens wordt een passende stier gekozen. Het bedrijf selecteert vooral de pinken voor de volgende generatie. Daarbij wordt gesekst sperma ingezet.

Het fokdoel daarbij is levensduur en de productie in kilo's vet en eiwit, een combinatie die altijd aandacht heeft, weet Joran Denissen. 'We willen de koeien gezond houden. Een goed beenwerk is ook een must, anders trekken ze het niet. Het bevalt goed. De koeien komen tot een mooie productie.'

Oudere koeien

Het bedrijf heeft graag oudere koeien in de stal. 'Oudere koeien geven de meeste melk. Daarbij zorgt de robot ervoor dat de koeien drie keer per dag worden gemolken. Hierdoor is de druk op de uier minder dan bij twee keer en kunnen ze die melk ook gemakkelijk geven', weet Denissen.

Behalve gras en mais krijgen de koeien ook eigen geteelde voederbieten. Om die goed te kunnen inkuilen, vermengen de melkveehouders ze met 17 procent sojahullen en 17 procent mais. Met die voederbieten krijgen de koeien extra energie van eigen land.

Toine Denissen: 'Het is smakelijk voor de koeien en bevordert de melkgift. Ook denk ik dat we dit zien in de hogere gehalten in de melk. Daarbij werkt dit krachtvoerbesparend. Dus werken we op die manier ook circulair.'