'Emoties bepalen succes overname'

Een familieboerderij overdragen aan de volgende generatie is geen sinecure. Het raakt de kern van het boerenbestaan en is ingrijpend en complex, vooral vanwege de sterke vervlechting van zakelijke en privébelangen. Maar daar waar we doorgaans vooral aandacht hebben voor juridische en fiscale aspecten, vergeten we het sociale en emotionele aspect van overnames al te vaak.

En dat is nu net een belangrijke sleutel voor een succesvolle bedrijfsovername. Meer aandacht voor deze aspecten helpen de nieuwe en oude generatie door een uitdagend proces. Dat draagt uiteindelijk bij aan een gezonde sector met toekomstperspectief.

Onder meer de culturele antropologie en psychologie bieden ons verrassende inzichten om complexe overnames met succes te navigeren. Een essentiële les is dat alle betrokkenen, en niet alleen de opvolgers, zich bewust zijn van elkaars verwachtingen en gevoelens. Hierdoor kunnen de betrokkenen spanningen voorkomen en kan het overnameproces soepel verlopen.

Waarom is dat belangrijk? Een melkveehouder gaf daar een helder voorbeeld van uit de praktijk. Hij vertelde dat zijn vader pas na tien jaar het erf verliet om te verhuizen naar het dorp. Pas toen zijn vader weg was, voelde de melkveehouder zich vrij genoeg zijn eigen koers te varen en werd de relatie met zijn vader beter. Het voorbeeld maakt duidelijk hoe relationele problemen, voortvloeiend uit het negeren van de 'zachte' kant, invloed hebben op de 'harde' kant van de overname.

Balanceren tussen privé en zakelijk, tussen emoties en economie, tussen verleden en toekomst, is een delicaat proces. Eigenaren hebben vaak moeite met het loslaten van hun bedrijf, mede door de sterke emotionele band en de identificatie met het bedrijf. Deze betrokkenheid kan soms leiden tot ongezonde machtsverhoudingen.

Nieuwe rol erfverlater

Bij een bedrijfsovername is een herdefiniëring van rollen essentieel. De 'erfverlater' moet een nieuwe rol vinden die varieert van adviserend tot actief betrokken blijven. Te veel betrokkenheid kan verstikkend werken voor de jongere generatie. Het is belangrijk om dit evenwicht te bewaren. Het thuisvraagstuk is een ander heikel punt. De emotionele band van de erfverlater met de woonplek kan verhuisplannen bemoeilijken. Dit kan gezien worden als een vorm van identiteitsverlies.

Ook moet de erfverlater vertrouwen hebben in de capaciteiten van de opvolger. Twijfels kunnen leiden tot wantrouwen, wat het proces belemmert. Niet-overnemende familieleden en hun partners spelen een belangrijke rol en kunnen voor spanningen zorgen, vooral als het gaat om financiële kwesties.

Objectieve blik

Voor dit alles kan het inschakelen van een gespecialiseerde adviseur uitkomst bieden. Een externe partij kan de communicatie begeleiden en de situatie objectief bekijken.

Het komt neer op twee cruciale aspecten: vertrouwen en communicatie, twee aspecten die elkaar beïnvloeden. Het is van groot belang om open en duidelijk te communiceren over zowel de 'harde' (financiën, fiscaal, juridisch) als de 'zachte' (sociaal-emotioneel, identiteit) aspecten van de overname. Want hoe complex de agrarische bedrijfsovername ook is, uiteindelijk is het een menselijk proces dat empathie, begrip en communicatie vereist. Laten we dat nooit vergeten.