'Boeren leren het meest van andere boeren'

Reportage Noord-Brabant Ko van den Boom 06 sep 2023 om 13:00uur

Tuin de Es in Haaren is meer dan een tuinderij waar sinds 1981 biologische groente wordt geteeld. Het is ook een sociaal centrum waar mensen met dementie of een psychiatrische aandoening een dagbesteding hebben. En het is demonstratiebedrijf.

%27Boeren+leren+het+meest+van+andere+boeren%27

Bart Pijnenburg en zijn vrouw Daniëlla de Winter runnen Tuin de Es in het Brabantse Haaren, maar dat doen ze niet alleen. Ze hebben een hele community om zich heen verzameld die de handen uit de mouwen steekt. Interactie is belangrijk voor Pijnenburg. Daarom is Tuin de Es sinds vorig jaar demonstratiebedrijf, een project waarvoor drie jaar lang subsidie beschikbaar is.

De ondernemer heeft het gevoel dat met de status van demonstratiebedrijf de cirkel van zijn loopbaan wordt gesloten. 'Mijn eerste baan in Zambia was binnen een programma met on-farmdemonstraties en experimenten. We lieten Zambiaanse boeren experimenteren met nieuwe variëteiten van mais en nodigden regionale boeren uit om te komen kijken. Nu, tegen het einde van mijn loopbaan, gebruik ik dezelfde communicatiemiddelen.'

Gesprek aangaan

Pijnenburg is ervan overtuigd dat boeren veel van elkaar kunnen leren. 'Door elkaars bedrijven te bezoeken en elkaar te bevragen. Dat kunnen wij als demonstratiebedrijf stimuleren en hopelijk op een goede manier het gesprek met elkaar aangaan.'

Is niet iedere boer en tuinder een experimenteerder, ieder op zijn of haar manier?

Bart Pijnenburg, Tuinderij de Es in Haaren

Op de 3 hectare die Tuin de Es groot is, bevinden zich een biologische winkel, een multifunctionele werk- en recreatieruimte, een koude groentekas van 2.000 vierkante meter en landbouwgrond waarop een grote variatie aan groentes, bomen en bloemen staan. Er valt veel te zien op dit demobedrijf.

Experimenten

'Vorig jaar juli hebben we boeren en tuinders uitgenodigd voor een open dag met een rondleiding en van de winter zijn we begonnen met intervisiesessies', zegt de ondernemer. 'Daarnaast hebben we experimenten opgezet, zoals het al dan niet mulchen tussen knolselderij en het aanbrengen van een laagje compost als bodembedekker. Op 18 september geven we daarover een rondleiding. Die proeven worden herhaald op andere bedrijven.'

Op Tuin de Es wordt geëxperimenteerd met levende bodembedekkers, groenbemesters, mulch en compostbedden. © Bart Pijnenburg

De komende maanden staat er nog meer op de agenda. 'We houden drie bijeenkomsten voor boeren, tuinders en telers om met elkaar inspiratie op te doen voor een biodiversere teelt. En er is een studiereis 'Telen zonder grondbewerking' naar Duitsland', licht Pijnenburg toe.

Bodemorganismen

Twee data verdienen volgens de teler zeker een plaats in de agenda: een netwerkbijeenkomst met een workshop over bodemorganismen op 9 oktober en een rondleiding aan de hand van een experiment met groenbemesters op 13 november. 'Boeren en tuinders zijn van harte welkom. Mijn tip: kijk even op onze website om je aan te melden.'

Het enthousiasme van Pijnenburg is aanstekelijk. 'Ik weet hoe waardevol het is om aan kennisdeling te doen en hoe snel je leert van boer tot boer. Nu krijg ik de ruimte en de middelen om experimenten breder uit te voeren en met anderen te delen. Is niet iedere boer en tuinder een experimenteerder, ieder op zijn of haar manier? Je probeert dingen uit. Dat is eigen aan ondernemen. Laten we elkaar hierin versterken.'

Kansrijke toekomst

Naast de wereld beter willen achterlaten, is innovatie een andere belangrijke drijfveer van de ondernemer. 'Ik geloof in de kracht van de mensheid om een uitweg te vinden. Er gaan nog een hoop innovaties gebeuren waarvan we nu nog geen idee hebben. Neem de verduurzaming van energie; fascinerend vind ik dat. Ik ben ervan overtuigd dat er in de landbouw volop kansen zijn om een mooie sector overeind te houden. Ik geloof in een kennisintensieve landbouw en in mechanisatie. Er gaat nog veel gebeuren met robots.'

In zijn koude kas wordt ook Malabar-spinazie gekweekt, een tropisch gewas waar Pijnenburg mee heeft geëxperimenteerd. 'Malabar doet het hier hartstikke goed. Het is een mooi gewas. Dat is een typisch voorbeeld van innovatie, van dingen die je probeert en die uiteindelijk succesvol zijn', stelt hij.

Bodembiologie

'Bodembiologie is nog onontgonnen terrein. Daarom komt op 9 oktober Nikki Daniëls die bodemmonsters onder de microscoop legt en tekst en uitleg geeft over het bodemvoedselweb. We zien steeds meer hoe belangrijk die bodembiologie is. Ook al hebben we al tienduizend jaar landbouw en meer dan honderd jaar landbouwwetenschap, er valt nog veel te ontdekken', meent de ondernemer.

Pijnenburg ziet zichzelf meer als een student dan een docent. 'Dat wij een demonstratiebedrijf zijn, betekent niet dat ik alle wijsheid in pacht heb. Elkaar inspireren, daar ligt wat mij betreft de focus op. Met elkaar in gesprek gaan en ervaringen delen. Dat is denk ik ook de kracht van de Nederlandse boeren. Dat ze bij elkaar rondkijken.'

Bedrijfsgegevens

Bart Pijnenburg en Daniëlla de Winter zijn eigenaren van Tuin de Es in het Brabantse Haaren. Hun biologische tuinderij is 3 hectare groot. Tuin de Es is in 1981 als biologische tuinderij gestart door Ben Eskes en Anna Jooss. De zorgtak kwam er in 2001 bij. Sinds 2012 runnen De Winter en Pijnenburg het bedrijf. Nu is het een biologische tuinderij, zorgboerderij, winkel en een plek voor evenementen. Van 2022-2024 is het een demonstratiebedrijf.