Direct van ‘t land naar de schoolbank

Een jaar of vijf was John van Helden toen hij van zijn vader een stukje grond
kreeg om groenten verbouwen. Zijn opa en vader, allebei vollegrondsgroentetelers, leerden hem de eerste kneepjes van het telersvak.

'Ondanks alle inspanningen, van de aandacht voor de bodem en de plantverzorging tot de oogst, leverde dit weinig geld op', zegt Van Helden. 'Het leek zelfs dat hoe beter je als tuinder je best deed, hoe minder je onderaan de streep overhield.'

Met zijn ervaringen als kind probeert Van Helden nu, samen met zijn partner Marianne Geurts, een eerlijkere voedselketen op te zetten. Regionaal, met een 'nette prijs voor de producent', met zo min mogelijk reststromen, gezond en direct geleverd. De eerste stap van het inmiddels ontwikkelde concept 'Lerend-eten' is het leveren van lunchpakketten voor basisscholieren. Groente, fruit, brood, vlees en zuivel, direct afkomstig van elf producenten uit de omgeving.

Bestellingen ophalen

De initiatiefnemers werken samen met Rendiz in Panningen, waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt de lunchpakketten samenstellen. Vanochtend vroeg heeft Van Helden bij de boeren en tuinders de bestellingen opgehaald en aan Rendiz geleverd. Op woensdag en donderdag gaan de pakketten naar basisschool De Toermalijn in Tegelen. Voor elke leerling wordt rekening gehouden met allergieën of dieetwensen.

Van Helden en Geurts hebben aansluiting gezocht bij de Gezonde Basisschool van de Toekomst, waar kinderen in plaats van een eigen lunch of tussendoortjes een lunch volgens de richtlijnen van het Voedingscentrum Nederland krijgen. 'Wij zijn feitelijk een alternatief voor catering en willen dat stap voor stap uit gaan breiden', verwoordt de tuinderszoon.

Iedereen kent de verhalen van telers die gevangen zitten in een machtsblok van handel en retail, vertelt Van Helden. 'Volgens mij kun je dat alleen doorbreken door van onderaf een keten op te bouwen. Begin bij de producenten en geef ze een eerlijke prijs. Wij geven vervolgens meerwaarde aan de producten door ze te bewerken en te leveren voor een betaalbare prijs.'

Het kind centraal

De eerste plannen zijn uitgedokterd op Brightland Campus onder leiding van Marianne Geurts. 'We werken met verschillende mensen samen, uit de agrarische sector, verwerking en onderwijs. Dat levert een mooie synergie op', legt Geurts uit. 'We willen een open en transparant voedselsysteem en zetten daarbij het kind centraal.

'Het eerste proefproject is inmiddels geslaagd en dit najaar breiden we uit met meer scholen die we gaan beleveren. Daarnaast zijn we met meerdere gemeenten in gesprek. Het concept is ook prima geschikt voor zorginstellingen, bedrijfskantines of sportclubs.'

Lerend-eten doet daarmee denken aan andere concepten, zoals het LOF-programma in Limburg of het nationale programma Jong Leren Eten, om kinderen en jongeren bewust te maken van voedsel en voedselkeuzes. Van Helden: 'Wat bij ons echt anders is, is dat het bij de voedselproducent begint. Of dat nu een bakker of een melkveehouder is, die heeft een product, die komt uit de regio, die heeft een verhaal en die heeft een goede prijs nodig om te overleven.'

10 kilo paprika

Een van de producenten is Zuivel van Nu, die ook levert aan supermarkten, retail, horeca en ziekenhuizen. Een andere deelnemer is paprikateler Nicole Litjens. Kwekerij Litjens heeft drie locaties in Limburg en teelt op ruim 18 hectare. Elke week leveren ze 5 tot 10 kilo paprika's aan Lerend-eten.

'Het zijn voor ons hele kleine hoeveelheden, maar we vinden het een sympathiek idee', verwoordt Litjens. 'Het is belangrijk dat kinderen en jongeren weten waar voedsel vandaan komt. We hebben op ons tuinbouwbedrijf ook regelmatig leerlingen van zowel basisscholen, middelbare scholen en het be-roepsonderwijs over de vloer.'

Vroeg leren over gezond voedsel

'Hoe eerder kinderen in aanraking komen met de kennis over gezond voedsel, hoe beter', vervolgt de tuinder. 'Het kunnen daarnaast de medewerkers van de toekomst voor ons bedrijf zijn. Lerend-eten is daarbij ook een route om kinderen onze producten te laten proeven.'

Litjens vraagt zich wel af hoe het initiatief op langere termijn blijft draaien. 'We steken er allemaal vrijwillig uren in en dat is prima, maar je hebt wel een verdienmodel nodig, al is het via subsidies vanuit de overheid.'

'Het zal tijd kosten om zo'n concept verder uit te bouwen', erkennen Geurts en Van Helden. 'Via een foodtruck op het schoolplein geven we al uitleg bij wat we serveren. We merken dat Lerend-eten supergoed ontvangen wordt en dat we organisatorisch zonder veel extra moeite een twintigtal scholen kunnen beleveren en op die manier ook geld kunnen genereren. Dan wordt het ook tijd voor een eigen autootje en een medewerker.'