Zuiver stikstofverlies in melkveestal met roostervloer groter dan gedacht

Uit het onderzoek blijkt dat 9,7 procent van de stikstofuitscheiding door de koeien na een jaar verloren is gegaan in een andere vorm dan ammoniak. Dit komt waarschijnlijk door denitrificatie in de vorm van niet-reactief stikstofgas. Regelmatig mixen van de mest kan dit verlies mogelijk verlagen.

Uit een gedetailleerde stikstofbalans, opgesteld over een jaar, bleek dat in totaal 16,6 procent van de stikstofuitscheiding door de koeien in gasvorm verloren ging. Begeleidende emissiemetingen laten zien dat 6,6 procent verloren ging als ammoniak (11,1 kilo ammoniak per koe per jaar) en 0,2 procent als lachgas.

Hieruit volgt dat de rest van het verlies, 9,7 procent, het gevolg moet zijn geweest van denitrificatie en daarmee verloren ging als niet-reactief stikstofgas. Dit verlies is aanzienlijk groter dan de tot dusver aangenomen 1 procent.

Van aanzienlijk belang

De uitkomsten van dit onderzoek kunnen volgens Wageningen Livestock Research van aanzienlijk belang zijn. Het verlies van niet-reactief stikstofgas uit de stal leidt tot stikstofverlies uit de kringloop op het melkveebedrijf. En dit verlies moet steeds worden aangevuld om dezelfde hoeveelheid ruwvoer en daarmee melk te kunnen blijven produceren.

'Het lijkt erop dat we een behoorlijk grote, tot dusver onbekende verliespost van stikstof hebben gevonden. De vraag is nu in hoeveel stallen dit speelt en of we dit verlies kunnen terugdringen. Als dat lukt, blijft er meer minerale stikstof in de mest en neemt de bemestende waarde voor gewassen toe', zegt onderzoeker Herman de Boer van Wageningen Livestock Research.

'Het is goed om de stikstofefficiëntie te verhogen', vervolgt de onderzoeker. 'Dan heb je meer stikstof van eigen mest op het land en hierdoor minder stikstof van andere bronnen nodig, zoals kunstmest. De mest van het eigen bedrijf wordt waardevoller.'

Drijflaag op mest

Het hoge denitrificatieverlies kan worden verklaard uit de aanwezigheid van een drijflaag op de mest in de kelder. Deze laag kan afwisselend verdrogen en vernatten en daardoor zuurstofrijker of zuurstofarmer worden. Hierdoor wordt de nitrificatie-denitrificatiecyclus gestimuleerd, met stikstofverlies als gevolg. Het tot dusver aangenomen lage denitrificatieverlies was gebaseerd op proeven waarin de mest wekelijks werd gemixt, waardoor er geen drijflaag kon ontstaan.

'Door een combinatie van deze informatie hebben we mogelijk ook een oplossing in handen. Wanneer het ontstaan van een drijflaag kan worden beperkt of voorkomen door de mest in de kelder regelmatig kort te mixen, kan mogelijk ook het denitrificatieverlies worden verlaagd', legt De Boer uit. 'Bij de onderzochte stal zou bij een halvering van het denitrificatieverlies het minerale stikstofgehalte in de mest met 10 procent kunnen toenemen.'

Project rond mestscheiding

Op dit moment wordt nog geen verder onderzoek gedaan naar de effectiviteit van regelmatig mixen op het denitrificatieverlies en stikstofgehalte in de mest. De onderzochte melkveestal was de referentiestal in een onderzoek naar de effecten van bronscheiding op emissies en mestkwaliteit. De studie vond plaats binnen het project 'Mestscheiding in melkveestallen'.

Ook andere stallen zijn onderzocht: een met roostervloer en bronscheiding met het CowToilet en een stal met een doorlaatbare tegelvloer waarmee urine en feces van elkaar werden gescheiden. Het stikstofverlies van deze stallen wordt de komende maanden gerapporteerd.

DairyCampus

Het onderzoek aan de stalsystemen werd in 2020-2021 uitgevoerd in de Milieumeetstal op Dairy Campus in Leeuwarden. Dit gebeurde onder omstandigheden die representatief zijn voor een reguliere melkveestal met roostervloer.

De Boer kan niet zeggen of dit ook effect heeft op eerdere onderzoeken. Denk aan de studie 'Stikstofverlies uit opgeslagen mest' uit 2019 van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Daarbij werd op basis van gehalten in mest de ammoniakuitstoot bij emissiearme vloeren berekend. 'Maar het kan zeker implicaties hebben', zegt de Wageningse onderzoeker.