Bijltjesdag: stimuleringsbeleid biologische landbouw faalt

Het rapport is gepubliceerd in verband met Verantwoordingsdag, ook wel Bijltjesdag genoemd, waarin openheid wordt gegeven over de resultaten van overheidsbeleid.

In het rapport over het ministerie van LNV wordt in een apart hoofdstuk ingegaan op de terugkerende Haagse ambitie om de biologische landbouw in Nederland een impuls te geven. Ook dit kabinet ziet het weer als een van de manieren om de landbouw verder te verduurzamen.

Nederland is binnen Europa met een biologisch landbouwareaal van net geen 80.000 hectare, krap 4 procent van het totaal, geen biologische hoogvlieger. De landbouwminister stelt in het nieuwe actieplan een ambitieus doel: 15 procent biologisch landbouwareaal in 2030. Om dit doel te halen, moet een flinke inhaalslag worden gemaakt.

De ambitie in dat actieplan betekent bijna een verviervoudiging van het oppervlak in 7 jaar tijd. De biologische landbouw zou dan moeten groeien van ongeveer 80.000 hectare nu, naar zo’n 300.000 hectare in 2030. De rekenmeesters hebben zorgen over of de inzet voldoende is om de ambitie waar te kunnen maken. Ten eerste heeft het beleid van het ministerie de afgelopen twintig jaar niet geleid tot een duidelijke groei van het biologische landbouwareaal.

Ten tweede zijn veel van de nieuwe stimuleringsmaatregelen slechts faciliterend en is meer dan de helft van die acties min of meer vergelijkbaar met de acties die in de eerdere beleidsplannen zijn opgenomen. Ten derde is er onzekerheid over het budget voor het uitvoeren van het actieplan. Het ministerie van LNV vindt zelf dat de 26 miljoen euro die is vrijgemaakt onvoldoende is om alle acties uit het actieplan uit te voeren.

De minister van LNV heeft door de jaren heen steeds minder geld beschikbaar gesteld voor het gericht stimuleren van de biologische landbouw. De bedragen die in de opeenvolgende beleidsnota’s in de periode 2001-2012 zijn opgenomen als benodigd budget, werden steeds lager. Net als de bedragen in de begrotingen van het ministerie van LNV. Bovendien waren de werkelijke uitgaven nog weer lager dan de geraamde bedragen.

Geen extra steun

In Nederland ontvangen biologische boeren geen extra steun bovenop de reguliere hectarepremie. Terwijl EU-landen dat wel kunnen met geld uit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB). Nederland is het enige land in de EU dat dit in 2014-2020 deze gerichte steun aan bioboeren niet heeft verleend.

Ter vergelijking: een biologische boer in Duitsland ontving in die periode gemiddeld 173 euro extra EU-steun per hectare biologische landbouwgrond. Deze steun maakte het voor hen eerder rendabel om biologisch te gaan produceren. Gemiddeld ontvingen boeren in de EU in die periode 142 euro EU-steun per hectare.

Nederland kiest er in de nieuwe GLB-periode 2023-2027 opnieuw voor om biologische landbouw niet gericht te stimuleren. Naar aanleiding van de evaluatie van het GLB in 2026 zou dit aangepast kunnen worden. Wel kunnen Nederlandse biologische boeren gebruikmaken van de mogelijkheden in het GLB die ook voor andere duurzame boeren beschikbaar zijn. Verder komen zij automatisch voor bepaalde voordelen in aanmerking. Ze kunnen bijvoorbeeld direct aanspraak maken op de vergoeding voor het niveau ‘goud’ in de ecoregeling.