Armando Kok: 'Kalf bij koe verplichten? Dat zou niet slim zijn'

Drie jonge kalveren slenteren over de voergang, eentje springt speels over wat dotten kuilgras die verspreid op de vloer liggen. De koeien aan de andere kant van het voerhek kijken er niet van op. Ze zijn wel gewend dat hun kalveren overal onder en tussendoor kruipen. Op dit melkveebedrijf in het Gelderse De Glind houdt de familie Kok namelijk al dertig jaar lang de kalveren bij de melkkoeien.

De verouderde ligboxenstal is omgebouwd tot potstal waar vijftig melkkoeien en hun kroost vrij rondlopen. Vaarskalveren blijven tot tien weken bij de moeder en drinken 10 tot 15 kilo melk per dag. Stierkalveren blijven maximaal 35 dagen bij de moeder.

Speelkwartier

'Zodra we gaan melken en de koeien in de wachtruimte staan, blijven de kalveren in de potstal achter. Ze willen niet eens mee. Ze hebben dan alle ruimte, dus het speelkwartier kan beginnen', lacht Armando Kok.

Destijds koos zijn vader ervoor om de kalveren bij de melkkoeien te houden. Toen die in 2012 op 57-jarige leeftijd plotseling overleed, nam Armando Kok het bedrijf over en zette het systeem door. Ook nu zou hij niets anders willen dan de kalveren bij de koe houden. Als biodynamische boer probeert hij op die manier zo dicht mogelijk bij de natuur te staan.

Op de vraag of elke melkveehouder in Nederland kalveren bij de koe zou kunnen houden, antwoordt Kok stellig: 'Je doet het niet zomaar eventjes. Het is een grote verandering en daar moet je enorm gemotiveerd voor zijn.'

Geen gouden formule

Dat sommige politieke partijen en organisaties kalveren bij melkkoeien willen verplichten, begrijpt de melkveehouder daarom niet. 'Dat is het domste dat je kunt doen. Daarmee help je potentieel het hele concept om zeep. Het is ingewikkeld en werkt voor elk bedrijf compleet anders. Er is geen gouden formule.'

In de potstal liggen veel koeien rustig te herkauwen. Twee dieren zijn wat onrustig en vertoeven in de buurt van een strohok met oudere kalveren. Kok: 'Deze kalveren speen ik geleidelijk.' De twee koeien die om hen heen hangen, zijn moeders. Beide partijen moeten eraan wennen om elkaar los te laten. Aan één kant van het strohok knoopt de veehouder wat touwtjes los, zodat de kalveren er met hun kop doorheen kunnen om nog even gulzig bij hun moeder te drinken. Die kans grijpen ze meteen aan. Kok: 'Logisch, want er staat een lopend buffet voor hun neus.'

Dagelijks geeft de veehouder deze oudere kalveren nog vijf tot zes keer de tijd om te drinken. In de speenperiode is het belangrijk om de rust te bewaken, stress te beperken en de rantsoenwisseling geleidelijk te laten verlopen. Zo blijft de groeidip het kleinst.

Roze melkpakken

Sinds oktober 2022 is de melk van Kok en van drie andere biologische boeren bij een paar honderd supermarkten van Albert Heijn te koop. De melk wordt verkocht in roze melkpakken onder het label Kalverliefde. Het brein achter deze zuivellijn is Janina van der Drift uit het Zuid-Hollandse Bergambacht. Toen ze met haar dochtertje een melkveebedrijf bezocht en zag dat kalveren niet in de nabijheid van hun moeder opgroeien, begon het bij haar te knagen.

'Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat jonge zoogdieren altijd baat hebben om op te groeien bij hun moeder', legt Van der Drift vriendelijk uit. 'Als je zelf moeder bent, dan weet je helemaal hoe belangrijk het is om dat contact te hebben.'

Veel respect

Van der Drift voegt er nadrukkelijk aan toe dat ze veel respect heeft voor de gangbare manier waarop veehouders werken. Ze gelooft oprecht dat ze van hun dieren houden en er goed voor zorgen.

De oprichter van Kalverliefde snapt ook dat boeren het kalf niet bij de koe houden omdat het vaak niet in het huisvestingssysteem past en dat er economische motieven meespelen. 'Ik ben absoluut geen dierenactivist. Ik eet vlees en gebruik melk in mijn koffie. Alleen zie ik dat het soms anders kan en dat er vraag is naar melk van boerderijen waar het kalf bij de moeder wordt gehouden.'

Ervaring met marketing

Voor het opzetten van de zuivellijn zocht Van der Drift contact met drie melkveehouders die de kalveren bij de koe houden, onder wie Kok. 'Het is ongelooflijk. Maar binnen een half jaar is het die gek gelukt', zegt hij met een knipoog. 'Als een groep boeren zoiets wil opzetten, ben je veel langer bezig. Als het al zou lukken. Je kunt zien dat Janina hier veel ervaring in heeft.' Van der Drift werkte namelijk als marketingmanager bij Unilever waar ze onder andere verantwoordelijk was voor het lanceren van nieuwe producten.

Bij het concept Kalverliefde is nu een vierde veehouder aangesloten. Wekelijks leveren ze 5.000 tot 6.000 kilo melk. Die wordt opgehaald door zuivelcoöperatie Eko-Holland, vervoerd in gescheiden compartimenten en afgeleverd bij zuivelboerderij Weerribben Zuivel. Na pasteurisatie gaat de melk in roze pakken en op weg naar Albert Heijn.

Meerprijs

Nu de melk als speciale zuivellijn in de supermarkten ligt, ontvangt Kok een meerprijs. Als biodynamische veehouder kreeg hij sinds 1 januari van Eko-Holland al een toeslag van 5 cent op de biologische melkprijs. Daarbovenop ontvangt hij nog eens 7 cent extra vanwege het Kalverliefde-concept.

In de supermarkt betaalt de consument 2,09 euro voor een liter halfvolle Kalverliefde-melk. De volle melk kost 2,19 euro per liter. Voor de gangbare melk van De Zaanse Hoeve, het voordelige zuivelmerk van Albert Heijn, liggen de prijzen op respectievelijk 1,19 euro en 1,25 euro per liter.

Kok is uiteraard blij met de extra toeslag. 'Vanuit overtuiging houden we al dertig jaar de kalveren bij de koe. Maar de schoorsteen moet wel blijven roken. Dit zorgt voor een extra blokje op de kachel.'

Nadelen

Circa 45 melkveehouders houden kalveren bij de koeien. Het merendeel van hen is biologisch. Ook zijn er boeren die het hebben geprobeerd, maar weer zijn gestopt. Het is bijvoorbeeld lastig als je een ligboxenstal hebt. Verder merken veehouders dat kalveren kunnen verwilderen of op latere leeftijd bij andere koeien blijven zuigen. Bovendien is het moeilijk om te controleren of kalveren voldoende biest of melk drinken. Daarnaast blijken kalveren vaker te verongelukken.

Kok kent deze kanttekeningen. 'Klopt, ze kunnen sneller verwilderen. Maar ik besteed dagelijks tien seconden per kalf. Een aai is al voldoende. Er zijn ook boeren die ze met een halster kuikenmak maken. Of de kalveren zuigers worden, ligt vaak aan het ras. Fleckvieh en Montbéliarde zijn hier gevoeliger voor.'

Ongelukken

Een enkele keer verongelukt er een kalf op het bedrijf van Kok, meestal doordat er een koe op gaat staan. 'Dan ben ik wel even chagrijnig. Daarentegen hebben we nooit kalveren die sterven aan diarree en zien we weinig longproblemen. Dat bevestigt ook mijn gevoel dat de pasgeboren kalveren voldoende biest opnemen. Want dat is lastig te controleren.'

Dan is er nog de besmettelijke ziekte paratbc die een ongeneeslijke darmontsteking kan veroorzaken bij kalveren. Royal GD adviseert al jarenlang om het kalf na de geboorte schoon op te vangen en direct weg te halen bij de koe. Dit voorkomt dat het kalf zich kan besmetten door de opname van mestdeeltjes. Kok: 'Voor paratbc moet je oppassen. Daarom doen we ons best om er vrij van te blijven.' Ook heeft hij een gesloten bedrijfsvoering. Kok voert geen dieren en mest aan.

Honderd jaar terug

Gaan we eigenlijk niet honderd jaar terug in de tijd als je kalveren weer bij de koe gaat houden? 'Dat kun je zo zien', zegt Van der Drift. 'Maar als je kijkt naar dierenwelzijn en het Convenant dierwaardige veehouderij, dan is het juist innovatief. Onlangs hebben we een award ontvangen voor de Kalverliefde-zuivellijn.' Het betrof de Deltaplan Veehouderij Award 2023 die door de Dierenbescherming wordt uitgereikt aan koplopers op het gebied van diergerichte veehouderij. 'Dit is een erkenning, zeker voor de boeren.'

De ondernemer vindt het thema dierenwelzijn belangrijk, maar de maatschappij moet er niet te veel in doorslaan. 'Soms worden dieren vermenselijkt. Bij koud weer dekken mensen een beest toe met een deken. Of ze nemen de hond mee in bed. Maar een dier is geen mens.' Wel vindt Van der Drift dat er vaker kan worden gekeken hoe de veehouderij zo passend mogelijk kan worden gemaakt voor het dier. 'Het kalf bij de koe is daar een voorbeeld van.'