Kalf bij koe: een enorm aaibaar onderwerp

'We willen een nichemarkt aanboren', motiveert initiatiefnemer en melkveehouder Corné Ansems van de Ruurhoeve in het Brabantse Hoogeloon. Al meer dan tien jaar heeft hij in een familiekudde de kalveren bij de koeien staan. Zijn belangrijkste inzicht? 'Haal de kalveren of meteen weg of laat ze een aantal maanden bij de moeder staan. Na een week of twee scheiden levert zowel bij de moeder als bij het kalf een hoop stress op.'

Ansems zorgt op zijn bedrijf voor een nauwkeurige afbouw van de zoogperiode. In de laatste week kunnen de kalveren alleen via een hek aan de uiers drinken als de koe ook bereid is om naar het hek te komen. De week erop is drinken niet meer mogelijk, maar contact aan het hek wel. 'Dat zorgt voor een soepele scheiding', ervaart de melkveehouder.

Nadelen

De kalveren staan of buiten in de wei of in de strostal. De moeders kunnen via automatische herkenning naar de melkrobot. Daar duiken de eerste nadelen van deze bedrijfsvoering op: de kalveren drinken elke dag 12 tot 15 liter en met een lage productie slaat het managementsysteem automatisch alarm. 'Het is dan zaak om de gezondheid van de koeien extra in de gaten te houden en genoegen te nemen met minder melk.'

De voordelen ervaart Ansems ook. 'Kalveren groeien als kool en het geeft mij een goed gevoel om de dieren in een familiekudde groot te brengen.' De volgende stap voor de melkveehouder is om zich ook in de markt te onderscheiden. 'De extra kosten voor arbeid en investeringen in de stal wil ik natuurlijk graag terugverdienen.'

Subsidie

Met een subsidie van het Barth-Misset Fonds en de Stuurgroep Landbouw Innovatie Noord-Brabant gaan tien melkveehouders gezamenlijk werk maken van het nieuwe marktconcept. Welzijnsonderzoeker Hans Hopster van Wageningen Livestock Research ziet de plaatjes van kalveren bij de moeder al op het melkpak staan. 'Het is natuurlijk een enorm aaibaar onderwerp, dus vanuit pr-oogpunt biedt dit volgens mij zeker kansen.'

Hopster juicht het Brabantse project toe. Hij plaatst wel kanttekeningen bij het idee om het kalf bij de koe als nieuwe standaard te zien. 'Voor 95 procent van de melkveebedrijven, met hoogproductieve Holstein-koeien in ligboxenstallen, zal het welzijn van de kalveren eerder onder druk komen te staan dan vooruitgaan. Dus laten we nu eerst in de praktijk ontdekken hoe we de nadelen kunnen ombuigen tot voordelen.'

Gezondheidsrisico's

Een van de nadelen zijn de gezondheidsrisico's in een regulier stalsysteem, weet Hopster. 'Denk aan kalveren die de ligboxen zouden vervuilen, met hun klauwtjes vast in de roosters raken of jonge dieren die niet bestand zijn tegen de ziektekiemen die rondwaren.'

Daarbij zet het de huidige relatie tussen de dieren en de melkveehouder op z'n kop, voorspelt de onderzoeker. 'De vraag is als je de kalveren bij de moeder houdt of je geen wildere dieren krijgt die moeilijker te hanteren zijn', zegt de onderzoeker, die zich al tientallen jaren buigt over stressfactoren bij koeien.

Vooral biologische bedrijven

In Nederland houdt maar een klein deel van de melkveehouders de kalveren de hele zoogperiode bij de koeien en dan vooral op biologische bedrijven. Voor Ansems, die gangbaar boert, past het kalf bij de koe prima in de bedrijfsvoering. De Ruurhoeve telt ruim zestig melkkoeien en heeft een eigen kaasmakerij. Daarnaast zijn er tal van activiteiten, zoals een boerderijterras en rondleidingen.

In samenwerking met de Dierenbescherming wil de melkveehouder graag het Beter Leven-keurmerk 3 sterren krijgen voor zuivel en vlees. 'Ik zie de angst in de melkveehouderij voor een nieuwe standaard, zoals dat bijvoorbeeld bij de Nieuwe Standaard Kip is gebeurd, maar ik denk echt dat het eerder een nichemarkt zal zijn.'

Logische gedachte

Hopster denkt daar hetzelfde over. 'Het is een logische gedachte dat kalveren in principe graag bij hun moeder opgroeien, maar het is veel te vroeg om dat in de Nederlandse melkveehouderij door te voeren. Niet alleen om andere stalsystemen te ontwikkelen en te bouwen, ook de fokkerij zal maternaal gedrag in het fokdoel moeten opnemen, zodat het gedrag van koeien op een nieuw systeem kan worden afgestemd', zegt hij.

Om nog maar te zwijgen over de melkveehouders zelf, die een nieuwe bedrijfsvoering voor de kiezen krijgen. 'Dat kost tijd. Zo hebben we onder andere gezien toen de zeugenhouderij omschakelde naar groepshuisvesting waarbij in het begin juist meer gezondheids- en welzijnsproblemen optraden', weet Hopster.