'Maak alle veeteelt grondgebonden'

Binnen één jaar vijfhonderd tot zeshonderd piekbelasters uitkopen, zoals Remkes voorstelt in zijn rapport, is onhaalbaar en ontzettend duur. En het ontziet overblijvende niet-duurzaam werkende boeren. Het is de vraag of dit standhoudt bij de Europese Commissie. Het draagt in elk geval niet bij aan de overgang naar een duurzame landbouw.

Een algemene norm voor het maximumaantal dieren per hectare doet dat wel. Een veedichtheidsnorm schept duidelijkheid en perspectief voor boeren en geeft provincies een handvat om mee te werken. Daarbij is het een eerlijk systeem dat boeren ontziet die duurzamer werken onder de norm.

Ik reken met een veedichtheidsnorm van 2,3 grootvee-eenheden (GVE's) per hectare. Een GVE is één rund of een melkkoe met melkgift van 9.000 liter per jaar, 150 kippen of 5 varkens. Wanneer men alle beesten in Nederland in GVE’s uitdrukt en deelt door het totale landbouwoppervlak, komt dat uit op 3,8 GVE per hectare, ruim boven de norm. Noord-Brabant is koploper met 8,1 GVE per hectare.

Grote voordelen van een algemene veedichtheidsnorm zijn dat deze het speelveld gelijkmaakt en eenvoudig te handhaven is. Er zijn geen lokale emissie- of depositieberekeningen voor nodig, een grote vereenvoudiging. Een eerste ruwe berekening laat zien dat het toepassen van 2,3 GVE per hectare 50 procent minder ammoniakuitstoot geeft.

Het verbaast me dat beleidsmakers ammoniak (NH3) en stikstofoxiden (NOx) op één hoop gooien en daarmee projecten waar NOx vrijkomt op pauze zetten. Voor de natuur geeft een kilo minder NH3 vijftig keer zoveel positief effect als een kilo minder NOx.

Daarbij is de uitstoot van NOx al veel meer verminderd dan die van NH3. De NH3-emissies dalen sinds 2000 nauwelijks meer. De NOx-emissies zullen bovendien automatisch verder dalen door het klimaatbeleid, maar die van NH3 niet. Focus dus op NH3 om de rest van Nederland van het slot te halen.

Gemiddelde veedichtheid

In zes provincies met veel grondgebonden veeteelt (rund- en melkvee) ligt de gemiddelde veedichtheid onder de 2,3 GVE per hectare landbouwgrond. Daar lijkt, afgezien van wat schuiven tussen individuele bedrijven, per saldo weinig inkrimping nodig.

In provincies met vooral niet-grondgebonden veeteelt (varkens, kippen en geiten) overschrijdt de gemiddelde veedichtheid de GVE-grens en is wel inkrimping nodig, met de bijbehorende daling van de ammoniakemissies. De emissiereductie zal op bedrijfsniveau anders uitpakken. Voor preciezere berekeningen hoe de 2,3 GVE-norm uitpakt voor de natuurbescherming, zijn regionale gegevens op bedrijfsniveau nodig. Het RIVM kan die sommen maken.

Concurrentie van buitenland

Boeren uitkopen is een nieuw geitenpaadje dat niet lang zal standhouden. De overblijvers leggen het op termijn af tegen het buitenland waar meer (goedkope) grond en arbeidskracht zijn. Uitkopen is weggegooid belastinggeld. Het geld kan beter worden besteed om te helpen de omslag te maken naar minder intensief boeren.

Ik stel verder voor om boeren meer te laten verdienen door het lage btw-tarief toe te passen op duurzaam geproduceerd vlees, zuivel en eieren. En om het hoge tarief te heffen over niet-duurzame producten.
Dit opiniestuk is eerder verschenen in Tijdschrift Milieu.