Natuurinclusief om boer te kunnen blijven

Een bordje siert het toegangshek. Demmerik staat erop. De Demmerikse polder is een gebied van zo’n 70 hectare in eigendom van Staatsbosbeheer. Sinds 1 juni mogen melkveehouders Jan en Margreet de Ruijter hier 6 hectare van pachten. Het ligt zo’n 2 kilometer van hun eigen boerderij.

Jan de Ruijter wijst richting het natuurland. ‘Het ziet er nu nog uit als een wildernis, maar straks gaan we ons deel van het land maaien. Daardoor hebben we structuurrijk hooi voor onze droge koeien, waarna de droge koeien en drachtige vaarzen er kunnen lopen’, zegt hij. ‘Zo worden we weer wat extensiever.’

Het stel heeft een bijzondere geschiedenis. Ze woonden op een woonboerderij in het Gelderse Vuren en dachten daar hun plek gevonden te hebben. Jan de Ruijter was boerenzoon, kon thuis het bedrijf niet overnemen en werkte zeventien jaar op een melkveehouderij. Dat ze zelf geen boer konden worden, hun droom, daar hadden ze zich bij neergelegd. Toch bepaalde het lot anders.

In 2018 kwamen ze in contact met Herman en Gerrie Schreurs uit Vinkeveen, die naarstig op zoek waren naar een externe overnemer daar ze zelf geen kinderen hadden. Jan en Margreet de Ruijter zagen toekomstperspectief in het bedrijf en besloten in 2019 hun leven in Vuren achter te laten en met hun twee jonge kinderen te verhuizen naar het melkveebedrijf in Utrecht, waar ze in maatschap kwamen en zich langzaam wilden inwerken. Helaas overleed Herman Schreurs nog geen jaar later. Hectische jaren van wennen, rouw, werken, investeren en elkaar leren kennen volgden.

Dit jaar leek de rust weer een beetje wedergekeerd. Toch kwam er al snel een volgend avontuur op hun pad. Gebiedscoöperatie Groot Wilnis- Vinkeveen was al een tijd in gesprek met Staatsbosbeheer over de betreffende Demmerikse polder. Of de plaatselijke boeren dat zelf niet konden onderhouden?

‘Het gebied wordt nu onderhouden door een partij, maar dat gaat massaal. Zo wordt bijvoorbeeld alles in een keer gemaaid, terwijl, als wij dit met meerdere boeren beheren, we mozaïekbeheer kunnen toepassen’, legt Jan de Ruijter uit. Ook Gerrie Schreurs vond het een goed idee: ‘Voor mij is Demmerik een bijzondere plek. Mijn vader heeft er geboerd tot 1995 en heeft het land toen verkocht aan Staatsbosbeheer. Dat we het nu weer onder onze hoede kunnen nemen, vind ik mooi.’

Harde gesprekken

Toch ging de onderhandeling niet zonder slag of stoot: beheersvoorwaarden en de pachtprijs. Twee onderwerpen waar de nodige discussies over zijn gevoerd. ‘De coöperatie heeft harde gesprekken met Staatsbosbeheer gevoerd. Iedereen heeft toch ook zijn eigen belangen’, vertelt Margreet de Ruijter. ‘Maar we zijn er altijd van uitgegaan dat het voor beide partijen een win-winsituatie moest opleveren’, voegt Jan de Ruijter toe.

De twee stellen dat beide partijen echt hun best hebben gedaan er iets van te maken. ‘Zo zijn de boeren die in dit gebied land wilden pachten op een driedaagse cursus bij Staatsbosbeheer geweest. Maar medewerkers van Staatsbosbeheer zijn ook op een tweedaagse cursus geweest omtrent veehouderij en landbeheer in Dronten’, vertelt Margreet de Ruijter.

Natuurinclusief boeren was eigenlijk nooit hun intentie, toen ze hier op het bedrijf begonnen. ‘Maar we zien nu in dat het nodig is om hier te kunnen blijven boeren’, zegt De Ruijter. ‘Voor ons is dit de enige manier om te extensiveren.’ Daarnaast past het ook goed in hun bedrijfsvoering. ‘We deden al aan agrarisch en particulier natuurbeheer en we zijn fanatiek als het gaat om weidevogels. Dat gaat goed samen met een extensief bedrijf.’

Kans richting toekomst

Voor hen is deze stap dan ook een kans richting de toekomst. ‘Kijk, tegenhouden kun je dit niet’, gaat Jan de Ruijter verder. ‘De Demmerikse polder is een natuurgebied dat in stand moet worden gehouden. Daar kun je je tegen verzetten als boer, maar ik denk dat je daarmee je eigen glazen ingooit. Je kunt beter meebewegen.’

Kijken zij er dan als nieuwelingen anders tegenaan dan boeren die hier al generaties zitten? Brengen zij een frisse blik mee? ‘Misschien wel’, peinst Margreet de Ruijter. ‘We doen dingen anders, maar we kijken ook anders tegen dingen aan. Sommige boeren hier worden al jarenlang tegengewerkt door de lokale overheid. Zij zijn erg gefrustreerd. Bij ons zit de frustratie gelukkig nog niet zo diep.’

Jan de Ruijter haakt daarop in: ‘Noem ons eigenwijs, maar we willen ergens boer zijn en kunnen blijven. We hebben in Vuren een boek gesloten en we kunnen niet meer terug met hangende pootjes. Voor ons is dit pachtcontract een kans om boer te blijven. We hebben nu drie kinderen en de oudste twee zeggen nu al dat ze boer willen worden, dus daar gaan we voor.’