Nederland mag in Brussel op voor derogatie

Landbouw-, natuur- en stikstofministers Henk Staghouwer en Christianne van der Wal gaven in januari al een winstwaarschuwing voor het behoud van de derogatie. Het Nitraatcomité van de Europese Commissie verlangt daarvoor een stevig pakket aanvullende maatregelen. Bovendien wenst Brussel een betere borging van het positieve effect op de waterkwaliteit.

Onlangs spraken Staghouwer en Eurocommissaris Virginijus Sinkevicius voor Milieu opnieuw over de derogatie. Het was erop of eronder. Als de Europese Commissie niet akkoord zou gaan met het aangepaste pakket, was derogatieverlening voor de zomer uit beeld geraakt. Nu mag Nederland op 17 maart de plannen voor de gebiedsgerichte aanpak en daarmee de verbetering van de waterkwaliteit presenteren aan het Nitraatcomité.

Kamerbrief

In een Kamerbrief schetsten Staghouwer en Van der Wal met welke aanvullende maatregelen zij opgaan voor het derogatie-examen. Die ingrepen vormen een onderdeel van de integrale gebiedsgerichte aanpak waarmee het kabinet de stikstofcrisis wil oplossen, de waterkwaliteit verbetert en de klimaatopgaven voor de landbouw aanpakt.

De financiering van de plannen komt voor rekening van het stikstoffonds van 25 miljard euro dat dit kabinet heeft ingesteld. Ook gaat Den Haag er gelden uit het GLB-fonds voor plattelandsontwikkeling voor aanwenden.

Nationaal Programma Landelijk Gebied

Opkoop, bedrijfsbeëindiging en afwaardering van gronden maken deel uit van dit Nationaal Programma Landelijk Gebied. Daarbij worden de productierechten – fosfaat-, varkens- en pluimveerechten – ingenomen en doorgehaald.

De Kamerbrief meldt dat doorrekeningen aangeven dat de veestapel naar verwachting tussen de 20 procent en 30 procent moet krimpen, te verdelen over runderen, varkens en pluimvee in de periode tot 2030. De doelstellingen van de integrale aanpak leiden waarschijnlijk tot een hoger reductiepercentage, aldus de Kamerbrief.

Opkoop akkerbouwbedrijven

In de integrale gebiedsgerichte aanpak wordt ook kritisch gekeken naar uitspoelingsgevoelige teelten. Opkoop van landbouwbedrijven of afwaardering van gronden kan daarom ook gericht zijn op akkerbouwbedrijven, als uit gebiedsanalyses blijkt dat dat nodig is om de waterkwaliteitsdoelen te halen.

Op uitspoelingsgevoelige gronden komen de vrijvallende gronden exclusief beschikbaar voor natuurinclusieve landbouw met beperkt uitspoelingsrisico of extensieve niet-uitspoelingsgevoelige teelten. Borging vindt plaats door de op te richten grondbank waaruit gronden onder strikte voorwaarden worden verpacht. Dit kan ook gelden voor gronden die door andere overheidspartijen worden uitgegeven.

Meststoffenwet

Een andere voorwaarde voor de derogatieverlening is een transitie naar een volledig grondgebonden melkveehouderij binnen tien jaar. Dit doel stond ook al in coalitieakkoord en het voorziene toekomstige mestbeleid. Het kabinet past hiervoor de Meststoffenwet aan.

Ook grote impact heeft de vorming van 100 tot 250 meter brede bufferstroken in beekdalen in de zandgebieden van Midden-, Oost- en Zuid-Nederland. Dit is nodig omdat de waterkwaliteit in deze gebieden achterblijft bij de doelen van de Kaderrichtlijn Water (KRW).

Gebiedsgerichte aanpak

In de gebiedsgerichte aanpak wordt bepaald welke breedte er noodzakelijk is voor de KRW-doelen, waarbij ook de opgaven voor droogte en wateroverlast worden betrokken.

Staghouwer wijst erop dat er met het transitiefonds een fors pakket aan financiële middelen is vrijgemaakt voor de maatregelen. 'Ik vind het vooral belangrijk dat we in het traject naar verduurzaming de sector rust, vertrouwen en duidelijkheid kunnen geven. Daarom ben ik blij dat we met de Europese Commissie door kunnen praten over de derogatieverlening. Ik wil daarbij ook eerlijk zijn: we zijn er nog niet.'