Akkerbouwer Van der Bos: 'Kringlooplandbouw is heel complex'

Al twintig jaar werken de pootgoedtelers samen in in Ecolana (360 hectare grond) om te verduurzamen. Ondanks tegenslagen en regeldruk, zetten ze door. 'De landbouwtransitie gaat sneller dan we denken', verwacht Kees van der Bos.

Zoon Anco van der Bos vult aan: 'Voor veel boeren geldt 'massa is kassa' omdat dat bijna de enige manier is om je bedrijf levensvatbaar te houden. Wij denken dat er ook andere oplossingen zijn. We hopen dat de markt dit ook meer inziet. Wat FrieslandCampina kan met een plus op de melkprijs, kan de akkerbouwketen ook.'

Sinds kort passen de agrarisch ondernemers niet-kerende grondbewerking toe, zaaien ze zoveel mogelijk groenbemesters in, rijden ze op 100 hectare strorijke mest uit die niet wordt ondergewerkt en denken ze na over de eiwittransitie. Ze willen van een 1 op 3-rotatie van pootaardappelen naar een 1 op 4-teelt. 'Iets vaker een rustgewas en gebruikmaken van vaste mest zorgt voor een betere kwaliteit van bodem en pootgoed. Je verdient hopelijk meer geld met hetzelfde gewas', verklaart Anco van der Bos.

De bodem zoveel mogelijk met rust laten en zo lang mogelijk bedekt houden, dat is waar de akkerbouwers naar streven. Gepassioneerd vertellen ze over de proef van het ministerie van LNV om vier jaar strorijke mest uit te rijden zonder dat ze dat hoeven onder te werken. Nu halen ze de mest nog uit de markt, maar de bedoeling is dat ze het over niet al te lange tijd bij hun buurman-melkveehouder en samenwerkingspartner vandaan kunnen halen.

De melkveehouder heeft plannen voor een nieuwe stal en wil uitbreiden van 250 naar 400 koeien. 'Hij wil investeren in een strorijkemeststal. De meerkosten hiervan bedragen 200.000 euro. Maar hij ziet het belang hiervan in. Strorijke mest uitrijden is veel effectiever voor het bodemleven.'

Een hele overgang is de niet-kerende grondbewerking, want sinds 1600 wordt er al geploegd. Maar Kees van der Bos noemt enkele voordelen op: het is toekomstbestendiger, vergroot het waterhuishoudend vermogen en legt meer CO2 vast in de bodem.'

Het zaaien van groenbemesters blijkt een leerproces. 'Op de kostprijs hebben we ons verkeken, zaaizaad is erg duur. Dat geldt ook voor het inzaaien, dat moet tegelijkertijd met het oogsten. Dat is arbeidsintensief. Loonwerkers zijn dan veelal te druk om het erbij te doen', zegt Kees van der Bos.

Om een verduurzamingsslag te maken, investeerden ze zo'n 100.000 euro, rekent Van der Bos voor. 'Dat zijn alleen nog maar vaste kosten, zoals de aanschaf van een machine en de aanleg van een sleufsilo voor de opslag van vaste mest. Daarbij komt onder andere nog de aankoop van vaste mest, 4 tot 5 euro per ton, en het uitrijden daarvan.

De investeringen leveren in geld nu nog niets op, geeft het tweetal toe. Wel zien ze dat de bodem verandert. Van der Bos: 'We zagen al heel snel veel meer pendelaars. Ook wordt meer organische stof opgebouwd doordat we niet meer ploegen. Vocht wordt in droge periodes beter vastgehouden en door de poriën die worden achtergelaten door verteerd materiaal (wortels) is de afwatering ook beter.'

Door de maatregelen verwachten de ondernemers dat ze nog in kunstmestgift terug kunnen. '10 tot 15 procent is mogelijk', verwacht Anco van der Bos. Nu strooien ze 35 tot 40 kilo stikstof uit over de pootaardappelen, de suikerbieten krijgen 100 kilo en de brouwgerst 75 kilo.

Grasland als rustgewas

In hun zoektocht naar een duurzamere kringlooplandbouw komen de ondernemers hobbels tegen. Zo wilden ze grasland van de melkveehouder als rustgewas gebruiken. Dat was een denkfout, geeft Kees van der Bos toe. 'Hij heeft prima banden onder zijn machines, maar gras is een hartstikke intensieve teelt. Het zorgt voor meer bodemverdichting.'

Het uitrijden van digestaat over de pootaardappelen bleek bovendien geen succes. 'We dachten dat dit het ei van Columbus was. Maar we kregen niet de bodem die we wilden als pootgoedteler. Voor de bodembiologie is het funest', stelt Van der Bos.

Eiwitgewassen

In het nieuwe bouwplan kijken de akkerbouwers ook naar eiwitgewassen. Dat staat nog in de kinderschoenen. Van der Bos: 'Daar gaan we discussie over voeren. Willen we eiwitgewassen telen voor de koeien of voor humane consumptie? Bovendien is de teelt van bijvoorbeeld veldbonen niet simpel vanwege de ziekte- en onkruiddruk.'

Kringlooplandbouw is hartstikke complex, wil Van der Bos er maar mee zeggen. 'Het is bij ons ons al regelmatig doodgebloed. Als akkerbouwer ben je met producten in de grond bezig, de melkveehouder is vooral boven op de grond bezig. Dat is een essentieel verschil.'