Vele regen zorgt voor goed jaar Friese weidevogels

Een feeststemming heerst donderdag in de historische Statenzaal op het provinciehuis in Leeuwarden als zes natuurorganisaties de cijfers over het afgelopen weidevogelseizoen bekendmaken. Voor het derde jaar op rij hebben Bond Friese VogelWachten (BFVW), Kollektivenberied Fryslân, It Fryske Gea, Staatsbosbeheer, Sovon Vogelonderzoek Nederland en Natuurmonumenten het jaarbericht Weidevogels in Fryslân opgesteld.

Daar waar in 2020 sprake was van een dramatisch jaar met een broedsucces kleiner dan 40 procent en 2019 een redelijk jaar was, deed de weidevogel het dit jaar goed. De reden is vooral het natte jaar, waardoor heel Friesland 'plasdras' was.

'Vos houdt niet van natte voeten'

De vele regen zorgde ervoor dat voldoende voedsel aanwezig en bereikbaar was. Door de nattigheid ontstond ook een natuurlijke buffer tegen grondpredatoren, want 'vos en marter houden niet van natte voeten'. Bovendien vertraagde de grasgroei door de regen, waardoor boeren later gingen maaien. Ook dit was in het voordeel van de weidevogels, schetste Inge van der Zee van de BFVW.

Op ruim 144.000 hectare land, met name agrarisch natuurbeheerland, gangbaar boerenland, land van terreinbeherende organisaties en particulier natuurbeheerland, werden 8.215 gruttonesten en -broedparen geteld, 17.092 kievitsnesten en -broedparen, 9.996 scholeksternesten en -broedparen en 6.050 tureluurnesten en -broedparen.

Boost in 2023

De goede resultaten kunnen ook voor een boost zorgen in 2023, stelt Van der Zee. 'Ik ben heel benieuwd of de jonge weidevogels terugkomen naar Friesland om eieren uit te broeden, als ze volgend jaar in Spanje van de warmte hebben genoten.'

Dat meer nesten en broedparen werden geteld, zorgt voor motivatie bij de 3.500 nazorgers van de BFVW. 'Vorig jaar kwamen grote, sterke mannen huilend bij ons op het kantoor als er weer nesten leeg waren, de moed zakte hen in de schoenen. Dit jaar kwamen ze juichend binnen omdat ze vliegensvlugge gruttokuikens hadden gezien.'

Mede door de gunstige ontwikkelingen van dit jaar is natuurgedeputeerde Douwe Hoogland (PvdA) hoopvol dat de provincie de ambitie van 10.000 gruttoparen in 2030 gaat halen. Succesfactoren zijn volgens hem vooral een goede biotoop en een geschikt klimaat. 'De omstandigheden, zoals meer regen en het later maaien, hebben dit jaar echt aan het goede resultaat bijgedragen. Nu is regenwater wel iets anders dan plasdras. Maar het is het onderzoeken waard of we meer met deze mogelijkheden kunnen doen.'

Meer uitgestelde maaidata

Dat betekent dat de gedeputeerde ook meer wil kijken naar de mogelijkheden voor uitgestelde maaidata. Dat zal ook gebeuren in de grotere weidevogelgebieden die worden gerealiseerd volgens het Aanvalsplan Grutto. 'Boeren krijgen hiervoor een hogere vergoeding', verzekert Hoogland.

Het zijn mooie cijfers, maar we zijn er nog niet, laat voorzitter Frans Kloosterman van de BFVW doorschemeren. Doorat de sterfte onder de oudervogels volgens onderzoekers toeneemt, wordt op dit moment aangenomen dat een bruto territoriaal succes (BTS) van 65 procent niet meer voldoende is om de populatie op peil te houden. Daarom begint de categorie 'voldoende' nu pas bij 70.

De bond heeft moeite om nieuwe, jongere vrijwilligers te werven die niet alleen tellen maar ook de nesten beschermen door er bijvoorbeeld nestpannen op te leggen en met de boer in gesprek gaan over kruidenrijk randenbeheer. Voorzitter Albert Van der Ploeg van Kollektivenberied Fryslân deelt deze zorg. 'We kunnen met meer drones werken, maar het veld moet je ook ruiken. Dat gebeurt niet vanachter een computerscherm.'

Poes niet in de mand

Ook predatie blijft een probleem. Vanwege de avondklok werd geen vrijstelling gegeven voor het gebruik van lichtbakken om de vos te bestrijden. Bovendien heeft de actie 'Kuikens in het land, poes in de mand' van verschillende natuurorganisaties volgens Van der Ploeg geen effect gehad.

De actie werd twee jaar geleden op poten gezet om eigenaren van katten te verzoeken hun dieren in het weidevogelseizoen 's nachts binnen te houden. 'We zagen nog veel katten in het veld', zegt Van der Ploeg. 'Het is heel lastig om dat gedrag bij baasjes van katten te veranderen. Daar moeten we echt nog een slag in maken.' Het collectievenberaad denkt eraan om volgend jaar katten weg te vangen en terug te brengen bij hun eigenaren.

Naast meer actie op biotoop, uitgestelde maaidatum en predatie kunnen de huidige prijzen voor kunstmest er volgens Van der Ploeg voor zorgen dat boeren meer overgaan op bokashi en compost. Dat kan gunstig uitpakken voor de weidevogelstand. 'Bokashi en compost doen wat met de bodem, er komen meer wormen in. Wormen zijn uitstekend voedsel voor weidevogels.'