NAJK-bestuurder: 'Geef jongeren meer kans om hier boer te worden'

De ledenvergadering van het NAJK koos Eke Folkerts vorige week tot lid van het dagelijks bestuur. Zij gaat de komende twee jaar het onderwerp bedrijfsovername behartigen.

Twijfels over bedrijfsovername zijn schrijnende signalen

Eke Folkerts, NAJK-portefeuillehouder Bedrijfsovername

De jongerenorganisatie presenteerde Folkerts als een 'niet-typische dagelijks bestuurder'. Ze heeft geen eigen bedrijf, studeerde toerisme en 'loopt het liefst op de hoogste hakken', zo staat in een persbericht.

'Inderdaad, mijn ouders hadden en hebben geen agrarisch bedrijf. We zijn als gezin naar Urk verhuisd toen ik 5 jaar was. Mijn vader was daar onderwijzer op een basisschool. Ik heb er tot mijn 18de gewoond en ben daarna weer terug naar Friesland verhuisd', aldus Folkerts.

Vanwaar dan de interesse in de agrarische sector?

'Mijn moeder komt van een melkveebedrijf. Als onderwijzer had mijn vader lange vakanties, we gingen dan altijd met de caravan naar familie met een boerderij en verbleven daar een paar weken op het erf. Daar is voor mij en mijn vier broertjes de betrokkenheid bij de agrarische sector ontstaan.'

En dat had invloed op de latere beroepskeuze?

'Ja. Mijn broertjes werken nu allemaal in de agrarische sector. De oudste twee zijn zeven jaar geleden naar Duitsland gegaan om boer te worden. De derde is in Nederland agrarisch adviseur en de jongste werkt in Duitsland op een melkveebedrijf. Hij wil ook boer worden.'

Hoe vond u uw weg in de agrarische sector?

'Ik had die drang niet van jongs af aan. Ik heb dan ook toerisme gestudeerd. Maar toen ik al een baan had bij de Friesland Bank, kon mijn broer in Nieuw-Zeeland op een melkveebedrijf komen werken. Maar hij had zijn zinnen al op Canada gezet. Toen dacht ik: ik wil dat best wel eens proberen.

'De familie raadde het af en de eerste tijd was ook best wel zwaar. Maar het ging snel beter en de geplande drie maanden werden er acht. Daarna heb ik nog een tijdje met mijn broer in Canada op een melkveebedrijf gewerkt.

'Bij terugkomst in Nederland heb ik me direct bij AB Vakwerk aangemeld om te melken. Dat doe ik nu al meer dan twaalf jaar. Aanvankelijk naast mijn baan bij Friesland Bank, later naast mijn werk op de Dairy Campus in Leeuwarden. Zo werk ik nu fulltime bij een agrarisch gerelateerd bedrijf en daarnaast melk ik, al is het wat minder dan in eerdere jaren. Maar ik vind het nog steeds fantastisch!'

U sloot zich ook aan bij de agrarische jongeren. Daar kwam u al snel in het bestuur?

'Zes jaar geleden werd ik bestuurder bij de Agrarische Jongeren Friesland (AJF). Twee jaar later moest daar een nieuwe voorzitter komen. Die was lastig te vinden en toen heb ik me als zittend bestuurder beschikbaar gesteld, met de kanttekening dat het tijdelijk zou zijn.

'De voorzittersfunctie bleek me prima te passen, maar ik vond dat ik me wel moest houden aan de afspraak dat het tijdelijk zou zijn. Toen bij het NAJK een paar vacatures vrijkwamen, heb ik daarop gereageerd.'

Wat ziet u als uitdagingen in uw nieuwe functie?

'In de eerste plaats de uitvoering van het bedrijfsovernamefonds waarvoor mijn voorganger Sietse Draaijer zich de afgelopen jaren sterk heeft ingezet. Dat lijkt toch enigszins te gaan verzanden in een stukje bureaucratie. Het ministerie van LNV is niet onwelwillend, maar er worden heel veel dingen bijgehaald en het resultaat is dat de deelname nog niet stormloopt. Dat kan beter.

'Daarnaast moet het Kennisloket bedrijfsovername nu echt los. Het is zo ontzettend belangrijk dat dit functioneert en dat jongeren er gebruik van gaan maken.'

Als 'zij-instromer' hebt u een speciale interesse.

'Ik voel me heel betrokken bij de buitenfamiliaire bedrijfsovername. In Nederland is het moeilijk om in zo'n situatie te starten. Je hoort dan ook heel vaak over ambitieuze jongeren die hun heil in het buitenland zoeken. Dat is zo ontzettend jammer. Als Nederlandse samenleving investeren we in hun opleiding, maar vervolgens moeten ze vertrekken omdat het hier niet lukt om boer te worden.'

Wat wilt u daaraan doen?

'Ik heb nog geen concrete plannen, maar ik ga me er wel in verdiepen. Wat kunnen we leren van gevallen waarin het wel lukt om buitenfamiliair een bedrijf te starten of over te nemen? Daarvoor moeten we onder meer kijken naar investeringsvormen en mogelijke fiscale regelingen. En wat kunnen we leren van het buitenland, met bijvoorbeeld share milking in Nieuw-Zeeland of blijvend deel-eigenaarschap van de familie in Brazilië?

'Belangrijk is ook dat de overdrager zich financieel niet helemaal hoeft uit te kleden wanneer hij of zij iemand van buiten de familie een kans wil geven.'

Overnames binnen de familie lijken onder meer moeizamer te gaan door onzekerheid over de toekomst.

'Het komt voor dat ouders bedrijfsopvolging ontmoedigen en zeggen: doe het niet, zoek een baan die minder belastend is. En je hoort ook van jongeren die de overname niet meer zien zitten. Ik vind dat schrijnende signalen die de overheid, maar ook de samenleving, zich moet aantrekken.

'Net zoals er ingegrepen wordt wanneer te weinig mensen kiezen voor het werken in het onderwijs of de zorg. Dan komen er programma's om dat werk attractiever te maken. Zo moet het ook zijn voor de agrarische sector. Laat iedereen goed beseffen wat de gevolgen zijn wanneer je als samenleving niet genoeg waardering hebt voor je boeren en tuinders.'