Stichting NieuwLand: er zit kracht in het tuinbouwgebied

Na een aarzelende start om het glastuinbouwgebied Nieuwland in Luttelgeest meer leven in te blazen, zo'n twintig jaar geleden, ligt er nu samen met het tuinbouwgebied in Ens een volwassen locatie van 650 hectare bruto. Daarmee is het huidige gebied eigenlijk volgepland. Dus wordt alweer gekeken of verdere groei nog mogelijk is.

Spil in de ontwikkeling van het glastuinbouwgebied is Stichting NieuwLand waar tuinders, het overige agrobedrijfsleven maar ook de dorpsgemeenschap elkaar vinden in een gemeenschappelijk doel: Luttelgeest laten bloeien. Voorzitter Frank Voorn van de stichting en bestuurslid Bouke Wielenga roemen de teamgeest van tuinders, andere ondernemers en lokale bewoners.

Het liep geen storm

'Luttelgeest ís glastuinbouw, het is de spil waar het hier om draait. Het gebeurt door eigen volk, en dat werkt', zegt Wielenga die sinds het begin bij de stichting is betrokken. Eind jaren zeventig werd Luttelgeest aangewezen als mogelijke glaslocatie. Tuinders die in West-Nederland plaats moesten maken voor woningbouw vonden er een plaatsje, al liep het geen storm.

Rond 2002 werd een publiek-private samenwerkingsconstructie opgezet om het toen nog bescheiden glastuinbouwgebied te laten doorgroeien. De akkerbouwers rond Luttelgeest die grond beschikbaar hadden gesteld, wilden weten waar ze aan toe waren. Moesten ze nog inschikken of verkassen met hun bedrijf, of zou het bij het toen gerealiseerde glasoppervlak blijven?

'Voor deze ondernemers was het zaak dat er duidelijkheid kwam. Hoe verder, als er geen tuinders meer bijkomen', vat Wielenga samen.

Boomsingels

De toenmalige keuze voor een samenwerking tussen provincie, gemeente en bedrijfsleven bleek geen succesvolle, stellen Voorn en Wielenga vast. Een combinatie van de eisen die door de overheid werden gesteld aan zich vestigende bedrijven (in ruil voor subsidies) en de onbekendheid van de locatie Luttelgeest bij tuinders uit het westen, maakte dat nieuwvestiging niet van de grond kwam.

'Nieuwkomers moesten bijvoorbeeld boomsingels aanplanten, terwijl de grondprijs vrij hoog was. Tuinders steken hun geld dan liever in glas, in plaats van bomensingels', noemt Voorn als voorbeeld.

Het komt er volgens de Stichting NieuwLand-voorzitter op neer dat de grondprijs per netto vierkante meter glas sterk omhoog ging door de aanvullende eisen van de overheid rondom de inrichting van de bedrijfspercelen. Daardoor was het gebied niet concurrerend met andere tuinbouwlocaties.

Van een toevloed van bedrijven naar de Noordoostpolder was volgens Wielenga dan ook geen sprake. Het imago was een struikelblok. 'Onbekend maakt onbemind. Het zou hier te donker en te duur zijn, met bovengemiddeld veel kans op regen en hagel. De gemeente en provincie wilden een hoop, maar uiteindelijk gebeurde er niks.'

De omslag kwam rond 2004, toen de gevestigde tuinders samen met de dorpsgemeenschap, banken, LTO Noord en eigenaren van de beschikbare grond om tafel gingen.

Vrije opzet

'We wilden een initiatief optuigen waar zo min mogelijk subsidie en voorwaarden mee zijn gemoeid. De acquisitie voor de grondeigenaren moest zichzelf bedruipen', zegt Wielenga. 'Juist die vrijere opzet bracht een ander perspectief', stelt Voorn vast. De Stichting NieuwLand is in 2007 opgericht om het gebied verder te ontwikkelen.

Er kwamen harde cijfers die aantoonden dat het helemaal niet zo slecht toeven was als tuinder in de Noordoostpolder. Klimaat, maar ook de arbeidsvoorziening en de logistiek waren er goed voor elkaar. Al gevestigde tuinders werden ingezet als ambassadeurs om het verhaal te vertellen aan belangstellenden. 'Werken met mensen uit het gebied zelf geeft meer betrokkenheid', verklaart Wielenga.

Intussen werd in de Noordoostpolder geïnvesteerd in zaken als teruglevering van elektriciteit via een nieuw distributiestation aan de Kalenbergerweg. Voor CO2-levering werd gekeken naar de Flevocentrale bij Lelystad. In plaats van meer sierteelt, werd nadrukkelijk ook ingezet op de groenteteelt. En dat werkte.

Vestiging van grote bedrijven

Het eerste tomatenbedrijf kwam in 2008 over uit het westen, met een oppervlak van 23 hectare. 'Je voelde dat er kracht zat in het gebied', zegt Wielenga. Er zouden nog verschillende andere grotere groentebedrijven volgen. Ook vestigde zich nog een aantal siertelers in het gebied.

De bedrijven die overkomen naar Luttelgeest, denken niet in vierkante meters. Eerder in vierkante kilometers, merkt Voorn op. 'We zijn jarenlang een beetje vergeten, terwijl hier wel groei mogelijk is. Je wordt op Nieuwland niet gehinderd door ruimtelijke ordening.'

Toekomstbeeld

Momenteel wordt nagedacht of verdere doorgroei van Nieuwland verantwoord is. 'Op de kaart is het gebied vol, maar zonder uitbreiding sta je stil. Als je door wilt naar zeg maar 1.000 hectare, dan kun je de sprong wagen naar de overkant van de Marknessertocht', schetst Wielenga het toekomstbeeld.

Ontwikkeling van een glastuinbouwlocatie bestaat volgens Voorn niet alleen uit het uitbreiden van het glasareaal. 'Glastuinders moeten over de juiste faciliteiten kunnen beschikken. Daarom zijn duurzame energie, arbeid en scholing op dit moment de speerpunten van Stichting NieuwLand. Gebiedsuitbreiding staat ook op onze agenda, maar wordt pas concreter als we die speerpunten hebben zekergesteld.'