De boeren gingen door

Anderhalve maand geleden zeiden zowel minister-president Mark Rutte als bondskanselier Angela Merkel dat Covid-19 voor de grootste crisis heeft gezorgd sinds de Tweede Wereldoorlog. Grote woorden, die me aan het denken zetten over de periode na 1945.

De voedselvoorziening voor de bevolking had destijds prioriteit. Voor de Nederlandse landbouw brak er een tijd van verandering aan. Toenmalig minister van Voedselvoorziening, Sicco Mansholt, was ervan overtuigd dat de Nederlandse boer kwaliteit tegen een lage prijs moest produceren. De boer moest intensiveren en mechaniseren. Ook werden er markt- en prijsmaatregelen genomen, door wisselende oogstresultaten en schommelende wereldmarktprijzen.

Zo wilde Mansholt een redelijk bestaan voor boeren en hun medewerkers creëren en de voedselvoorziening veiligstellen. Geen overbodige luxe: velen op het platteland waren arm. Door tekorten aan dieren en kunstmest stonden opbrengsten continu onder druk. Maar de boeren gingen door. Ik heb veel respect voor eenieder die zich juist toen heeft ingezet voor de voedselvoorziening, uit wilskracht of uit noodzaak.

Verdrag van Rome

Na zijn ministerschap gaf Mansholt als eerste landbouwcommissaris van de toenmalige EEG het Europese landbouwbeleid vorm. In het verdrag van Rome werden de doelstellingen (die nu nog steeds hetzelfde zijn) vastgelegd: productiviteitsverhoging, een redelijke levensstandaard voor de landbouwbevolking, marktstabilisatie, veiligstellen van de voedselvoorziening en redelijke prijzen voor gebruikers. In de eerste begrotingen van de voorloper van de EU ging zo'n 95 procent van het totale budget naar landbouw.

Inmiddels zien de sector, de Europese samenwerking en ook de rest van de wereld er heel anders uit. Hoogwaardige Nederlandse producten in voedsel en groen gaan de hele wereld over en als Europese burgers zijn we gewend aan goedkoop voedsel. In de huidige budgetvoorstellen van de Europese instellingen gaat er nog ongeveer een derde van het totale Europese budget naar landbouw. Dit is per EU-inwoner 30 cent per dag, voor veilig, betaalbaar en voldoende voedsel.

Volgens mij gaat dit al op korte termijn ontzettend botsen met een aantal van de grote groene ambities van de Europese Commissie. Voor steeds minder geld steeds meer presteren, dat gaat spaak lopen. Dat houdt zelfs een boer niet vol. Ik hoop dat de huidige commissie dat goed in de oren knoopt.