Het nieuwe normaal vraagt om samenwerking

Het is woensdagmiddag en terwijl ik deze column schrijf, kijk ik naar het scherm waar Europees commissaris Janusz Wojciechowski een pakket aan marktmaatregelen presenteert aan het bestuur van Copa-Cogeca. De Europese boerenbestuurders reageren. Markten crashen, er is chaos in de ketens. Niemand weet hoe lang dit gaat duren. Ook nadat de lockdown wordt beëindigd, gaat het een tijd duren totdat de nerveuze consumenten de restaurants weer gaan vullen.

Stabilisatie is op dit moment het enige dat telt. En dat er dus een inkomensvangnet is voor boeren en tuinders. Maar de voorraden die nu worden opgebouwd, kunnen het marktherstel nog lange tijd belemmeren. Dan betalen boeren en tuinders straks nog een keer voor de crisis. Je kunt de productie niet simpelweg een tijdje stopzetten.

De grote klap komt nog. Daarom moet de land- en tuinbouw een centrale plek krijgen in het Europese herstelplan dat op de agenda staat van de Europese regeringsleiders. Wojciechowski refereert aan een 'Marshallplan'. Dat werd betaald door de Amerikanen. Deze keer moet Europa zelf de beurs trekken.

Onderdeel van dat herstelfonds moet onze visie zijn op de langere termijn, een nieuw normaal. Wat is dat en hoe komen we sterker uit deze crisis? De internationale ketens dreigen uit elkaar te vallen, ook in voedsel en groen. Nationalisme en protectionisme nemen toe. Klimaat en biodiversiteit worden verdrongen naar de achtergrond. Landen starten een subsidieoorlog die de internationale concurrentie vervalst. Trump komt met 33 miljard dollar voor zijn boeren. Landen gaan 'essentiële producten' zelf maken. Denk aan mondkapjes.

Geldt dat dan straks ook voor voedsel en groen? Gaan bedrijven dichter bij markten produceren? Het zou geen goed nieuws zijn voor Nederlandse boeren en tuinders. Een flink deel van hun inkomen wordt nu op internationale markten verdiend.

Aan de andere kant: er zijn genoeg aanwijzingen dat globalisering niet dood is. Supermarkten en e-commerce hebben de afgelopen tijd hun machtspositie versterkt, omdat veel kleintjes er een tijdje niet zijn. Maar hun supply ketens moeten het hebben van internationale markten. We weten ook waar lupine, palmolie en soja vandaan komen, nog altijd. We blijven na deze crisis vaker online bestellen. Met andere woorden: grenzen zullen open moeten blijven. De G20-bijeenkomst van landbouwministers concludeerde dat afgelopen dinsdag ook. De noodzaak om internationaal samen te werken, blijft bestaan.