Biologisch verovert plek in schoolbanken

De Warmonderhof in Dronten is een opleidingscollectief voor biologisch-dynamische landbouw van Aeres Warmonderhof en Stichting Warmonderhof en bestaat uit een dagschool voor mbo, een deeltijdopleiding, een boerderij en studentenhuisvesting. Daarnaast verzorgt de school meerdaagse trainingen voor de agrarische sector.

Het studentenaantal schommelt, zegt teamleider en docent bodemvruchtbaarheid Ruud Hendriks. 'Maar op een kleine school merk je schommelingen ook eerder', relativeert hij. In de afgelopen tien jaar is de school in omvang vrijwel verdubbeld.

Dagschool en deeltijdopleiding

De school telde op de teldatum van 1 oktober vorig jaar 105 leerlingen op de dagschool en 170 leerlingen op de deeltijdopleiding. De dagschool is een mbo-opleiding waarbij de leerlingen wonen, werken en leren op de Warmonderhof, met onder meer een tuinderij en melkveebedrijf. 'Vroeger stond de Warmonderhof vooral bekend om deze dagschool, maar sinds we de deeltijdopleiding aanbieden, is die bij de buitenwereld bekender aan het worden', zegt Hendriks.

De tweejarige deeltijdopleiding trekt een grote verscheidenheid aan leerlingen en is de laatste jaren explosief gegroeid. 'Het zijn meestal mensen tussen de 25 en 45 jaar die zich aan het heroriënteren zijn. Ze willen iets doen wat ertoe doet, achter het beeldscherm vandaan en naar buiten. Opvallend is dat twee derde van deze groep hooggeschoold is.'

Twee dagen werken

De deeltijders gaan een dag in de week naar school en werken minimaal twee dagen per week op een biologisch bedrijf. Ongeveer de helft van hen gaat na de opleiding door in de sector.

'Dat varieert van een eigen bedrijf tot seizoenswerk bij een boer. Als het gaat om bedrijfsoppervlakte, zullen we het aandeel biologisch er niet meteen mee verhogen, maar de afgestudeerden dragen wel bij aan de bewustwording. Velen beginnen bijvoorbeeld een vorm van stadslandbouw en trekken op die manier veel bezoekers.'

Spirituele en antroposofische verdieping

De Warmonderhof is een biologisch-dynamische school. Dat betekent dat er ook aandacht wordt besteed aan de spirituele en antroposofische verdieping. Het was en is nog steeds een bewuste keuze van het team. 'Wij willen datgene bieden waar we zelf warm voor lopen. Voor het team is biologisch-dynamisch echt wezenlijk', zegt de teamleider.

Zo'n 80 tot 90 procent van de studenten heeft geen agrarische achtergrond. De Warmonderhof is dan ook niet de eerste keuze voor jongeren die het ouderlijk bedrijf willen overnemen. 'Die jongeren kiezen vaak voor een hbo-opleiding. Bovendien is onze combinatie van leren en wonen voor deze groep niet aantrekkelijk. Als ze voor het mbo kiezen, blijven ze liever thuis op het bedrijf wonen.'

Mondjesmaat

Het aanbod biologisch in het reguliere groene mbo-onderwijs en de vier agrarische hogescholen neemt ook toe, zij het mondjesmaat. Udo Teunis van de biologische ketenorganisatie Bionext zet zich sinds 2016 in om biologische landbouw een plaats te geven in het groene beroepsonderwijs. 'Het was in 2016 droevig gesteld', zegt hij.

Teunis constateert dat duurzaamheidsvragen en biologische landbouw nu meer aandacht in het onderwijsaanbod krijgen. 'Er is een langzame groei, al concentreert die zich nog vooral in het noorden van het land en de melkveehouderij.'

Overige biologische hbo-opleidingen

Op hbo-niveau biedt Aeres Hogeschool in Dronten een minor biologische landbouw. Van Hall Larenstein in Leeuwarden heeft een tweejarige opleiding biologische melkveehouderij. Andere opleidingen hebben biologisch al in het lesprogramma opgenomen of hebben plannen daartoe.

'De biologische sector groeit en daarmee ook de behoefte aan goed opgeleide professionals in het biologische werkveld. Je wordt klaargestoomd voor een toekomst in deze sector', staat op de website van Van Hall Larenstein.

'Na de opleiding kun je zelfstandig en succesvol een biologisch melkveebedrijf runnen of adviseur worden bij bedrijven die zich bezighouden met biologische melkveehouderij. Je kunt uiteraard ook aan de slag op een gangbaar melkveebedrijf.'

Mbo-opleidingen

Op mbo-niveau bieden het Nordwin College in Leeuwarden, Clusius College in Alkmaar en AOC Terra in Meppel het keuzedeel biologische bedrijfsvoering aan. Bionext hoopt en verwacht dat ook andere scholen dit gaan oppakken. 'Helicon MBO Boxtel verkent de mogelijkheden', zegt Teunis.

Het is voor een onderwijsinstelling best lastig biologisch als volwaardig keuzedeel aan te bieden, realiseert de projectleider van Bionext zich. 'In de agrarische opleidingen gaat het om kleine aantallen. Hoe meer keuzes je aanbiedt, des te lastiger het is die te organiseren. Dat geldt overigens niet alleen voor biologisch, maar ook voor andere nieuwe initiatieven.'

Actuele lesstof

Belangrijk is dat de aangeboden lesstof actueel en kwalitatief in orde is. Groen Kennisnet stelt online lesmateriaal beschikbaar dat scholen kunnen gebruiken. Vanuit het onderwijs zelf en andere kennisinstellingen en organisaties worden wiki's gemaakt over een bepaald onderwerp.

Teunis is via Bionext nauw betrokken bij de wiki over biologische landbouw. 'Veel technische kennis is voor de gangbare en biologische landbouw gelijk, maar in de biologische landbouw ga je er anders mee om.'

Diergezondheid en plantgezondheid

Als voorbeeld noemt de projectleider als het gaat om bodem en bemesting, diergezondheid en plantgezondheid. 'De wiki legt de nadruk op wat je boven op het gangbare lesaanbod van de agrarische opleidingen moet kennen en kunnen om echt met biologische landbouw aan de slag te gaan.'