Groene innovaties kiemen in de klas

De Nederlandse land- en tuinbouw staat internationaal bekend om zijn hoge innovatieniveau en vormt een belangrijk deel van de export. 'Maar dat vraagt wel om een goed functionerende arbeidsmarkt waarin talent wordt benut', zegt programmamanager Klaas Boer van GroenPact. 'Dit is cruciaal om de strijd aan te gaan met de uitdagingen van morgen.'

Boer schetst er enkele: 'Wat gaan klimaatopgaven vanuit de overheid, kringlooplandbouw, streven naar leefbaarheid en concurrentiekracht betekenen voor de groene sector? De opgaven waar we voor staan, zijn groot. Ze vragen om continue vernieuwing van het onderwijs, innovaties in de praktijk en inspelen op de veranderende arbeidsmarkt.'

Talenten

Groenpact draait om het aantrekken en binden van talenten, leren en innoveren. 'We willen samenwerken, kennis delen en versnellen.' Dat proces begint al in de schoolbanken.

Een van de activiteiten is het organiseren van de Impactprijs Groen Onderwijs, in 2018 voor het eerst uitgereikt door landbouwminister Carola Schouten.

André Kuipers

Dit jaar viel de eer te beurt aan André Kuipers. De astronaut ziet zichzelf als ambassadeur van de aarde. Hij sprak daarover tijdens de uitreiking op de HAS Hogeschool in Den Bosch. Aansluitend werden de winnaars bekendgemaakt in vier categorieën groen onderwijs: vmbo, mbo, hbo en universiteit.

De jury, bestaande uit directielid Martin Scholten van Wageningen University & Research, directeur Egbert Roozen van de branchevereniging van ondernemers in het groen (VHG) en directeur Jorrit Kiewik van Slow Food Youth Network Global, hadden de moeilijke taak om uit vijftig inzendingen in elke categorie één winnaar te kiezen.

Kruidenrijk grasland

Bij het hoger onderwijs won team Van Hall Larenstein met het project 'Koeien en Kruiden'. Kruidenrijk grasland trekt meer insecten aan en is daarmee goed voor de stand van de weidevogels. In een meerjarig multidisciplinair project keken de studenten naar wat dit betekent voor de veehouders in Noord-Nederland.

De studenten onderzochten biodiversiteit, het waterpeil en gewasopbrengsten voor de koe. 'Door vanuit meerdere richtingen studenten te laten samenwerken, hebben we vanuit veel invalshoeken naar het grasland gekeken', licht deelnemer Alfred Kok van het winnende team toe.

Opbrengstmetingen

Zo zijn er opbrengstmetingen en vegetatie opnames gedaan door Dier en Veehouderij, insecten gemeten door Diermanagement en relaties tussen de grondwaterstand, slootpeil en insecten gelegd door Milieukunde. 'Hierdoor kunnen we inzichtelijk maken wat de effecten van de kruidenrijke percelen echt zijn en hoe dit in te passen is in het moderne melkveebedrijf.'

Het project loopt van 2016 tot 2020 en levert concreet resultaat op voor de sector. Toen de ervaringen over de inzaai en het beheer van kruidenrijk grasland bij demobedrijven werden gedeeld tijdens drie veldwerkbijeenkomsten, waren zestig boeren van de partij.

Milieuscore

In de categorie universitair groen onderwijs won het project 'FoodRoots' van de TU Eindhoven, waar ook de HAS Hogeschool en Radboud Universiteit Nijmegen bij betrokken zijn. Studenten bedachten een onafhankelijk meetinstrument voor een heldere milieuscore, waarin alle stappen van 'boerenland tot hand' zijn verwerkt.

Student Thomas Fransen: 'FoodRoots helpt om de voedselketen transparant te maken en daarmee duurzaam voedsel een betere positie in de markt te geven. Bijvoorbeeld door een duurzaamheidsindicator op voedsel toe te passen en door lokale voedselproductie van boeren te certificeren.'

Meerwaarde

Het is vooralsnog namelijk lastig om een goede meerwaarde te genereren voor ondernemingen die duurzaam voedsel produceren, merkten de studenten. 'Dit kan alleen door te bewijzen dat het product echt duurzaam is.' Dit kan via directe verkoop aan de consument, door een bepaald keurmerk te krijgen, of door reputatie op te bouwen.

Fransen: 'Al deze opties brengen problemen met zich mee. Directe verkoop beperkt de afzetmarkt. Keurmerken hebben vaak specifieke eisen die niet alle aspecten van duurzaamheid bestrijken en verwarrend zijn voor klanten om te vertrouwen door de enorme hoeveelheid keurmerken. Een reputatie is moeilijk op te bouwen door kleine ondernemingen en brengt het risico van greenwashing naar consumenten.'

Integriteit

Hoe lost FoodRoots dit alles op? 'We slaan alle fooddata decentraal op via blockchain, zodat we de integriteit kunnen garanderen. Zo kan de duurzaamheid van voedselproducten worden aangetoond zonder commerciële belangen. Het publiek beheert eigenlijk het systeem.'

Ook kan deze technologie zorgen dat er een groter aandeel van de koopprijs van voedsel bij de boer belandt in plaats van bij de tussenpartijen in de voedselketen, schetsen de makers.

Investeren

Daarmee kan de boer investeren in duurzamere landbouw, met als gevolg een betere duurzaamheidsscore in de toekomst. 'Zo wordt de race to the bottom voor de voedselprijs een competitie voor de duurzaamheid van het voedsel.'