Notenteelt biedt kansen voor ondernemers

Dat de tijd voor notenteelt juist nu is aangebroken, heeft volgens Jacob Haalstra van De Nootsaeck-Adviesgroep te maken met veranderende opvattingen over de land- en tuinbouw. In het verleden lag de nadruk in de land- en tuinbouw op grootschaligheid. Grote plantages, zoals in Californië, waren daarbij ideaalbeeld voor notenteelt en daar leek in Nederland geen plaats voor.

Tegenwoordig spelen andere facetten een rol. 'Er is aandacht voor het vastleggen van CO2, het verbeteren van de biodiversiteit, de eiwittransitie van dierlijke naar plantaardige eiwitten en agroforestry. Het is vooral interessant voor ondernemers die meer plantaardige eiwitten van eigen grond willen halen of op zoek zijn naar rendementsverhoging, risicospreiding en het verminderen van de arbeidsbehoefte.

Berekeningen

Haalstra heeft berekeningen gemaakt om de mogelijkheden te duiden. Dit zijn calculaties met aannames, gestoeld op oudere gegevens en een recent Duits onderzoek.

'Daarnaast hebben we de notenteelt getoetst aan de pijlers van gezond ondernemerschap: visie, markt, financiën, management en risico's. Vaak worden nieuwe ideeën gestart vanuit een bepaalde visie en wordt de rest vergeten. Maar belangrijker vinden we nog dat notenteelt past bij de ondernemer.'

Eiwitpercentage

Om met de eiwittransitie te beginnen: een walnootkern heeft een eiwitpercentage van 14,4 procent met een hoge kwaliteitswaarde. Afhankelijk van het gekozen teeltsysteem kan de eiwitproductie per hectare aardig oplopen.

De arbeidsuren van een hectare notenteelt zijn volgens de adviseur lager dan bij andere teelten of veehouderij. Een hectare walnoten vraagt ongeveer de helft aan arbeid in vergelijking met melkkoeien en akkerbouw en levert tot 75 procent arbeidsbesparing op in vergelijking met de fruitteelt.

Dit komt omdat walnotenbomen na de eerste vijf jaar relatief weinig verzorging nodig hebben, er geen grondbewerkingen nodig zijn en de noten gemechaniseerd geraapt kunnen worden.

Walnoten

Voor de land- en tuinbouw zijn walnoten en hazelnoten de interessantste nootsoorten. Haalstra ziet voor walnoten meer mogelijkheden, want de toepasbaarheid is diverser.

De adviseur heeft diverse doorrekeningen gemaakt van de kosten en baten van notenteelt. Hij benadrukt dat berekeningen vooral maatwerk zijn omdat iedere bedrijfssituatie weer anders is.

Rendement

Het rendement – opbrengsten minus toegerekende kosten – van een hectare walnoten (tachtig bomen per hectare) ligt met 6.300 euro beduidend hoger dan die van de melkveehouderij (bij twee koeien per hectare) en de akkerbouw. In vergelijking met de fruitteelt zullen vooral de variabele plukkosten doorslaggevend zijn of het rendement beter is.

Een hectare walnoten vraagt een investering van zo'n 7.000 euro per hectare. Dat is beduidend lager dan investeren in fosfaatrechten voor twee koeien per hectare of aanplant van peren en appels. In het genoemde bedrag zitten de bomen (inclusief herinplant na uitval), palen, grondonderzoek en begeleiding in de aanplant. Investeringen in machines of watervoorziening zijn hierin niet meegenomen.

Samenwerken

De winstgevendheid is medeafhankelijk van de vaste kosten waaronder machine-, verwerkings- en bewaarkosten. Door slim samen te werken met andere ondernemers die noten telen, is hier zeker winst te behalen, stelt Haalstra.

Of en hoe die inkomsten worden behaald, hangt ook af van de manier waarop de noten in de markt worden gezet. Het voordeel van de noten is dat er al een markt bestaat met bijbehorende handelsstructuren. 'Nederland is een van de grootste notenimporteurs in de wereld. We kunnen meeliften op deze commerciële infrastructuur.'

Olie

De noten kunnen worden afgezet als hele noten of als verkoop van kernen. De kernen kunnen ook worden geperst waarbij de olie als alternatief voor olijfolie is te verkopen. De olie is niet geschikt om te verhitten en past daarom goed in salades. Het restproduct van het persen is een soort koek die in repen wordt verwerkt of als veevoer wordt aangewend.

Uitgaande van een gemiddelde opbrengst van 2.500 kilo hele noten per hectare kunnen de opbrengsten afhankelijk van product en afzetkanaal variëren tussen de 8.750 en 35.500 euro per hectare.

Doppen

De doppen kunnen worden verbrand worden of vinden een toepassing als bodembedekking. In kleine stukjes vermalen zijn ze ook te gebruiken als grit voor het stralen of als filter voor het scheiden van water en olie.

Ook kunnen noten worden verwerkt in likeuren. Verder is walnotenhout een waardevol product. Zelfs voor gedroogd blad en de groene bolsters is een markt. 'Dat maakt de walnoot zo divers', zegt Haalstra. 'Je kunt op veel manieren waarde creëren.'