Kringloopdenken goed voor land en water

Na dertig jaar betrokken te zijn bij de verduurzaming van de landbouw en negentien jaar als waterschapsbestuurder signaleer ik dat de landbouw te vrijblijvend maatregelen neemt, terwijl er nog serieus resultaat nodig en mogelijk is voor een schoner en gezonder milieu.

Door een betere bodemvruchtbaarheid en bodemstructuur is er minder mest nodig, vindt er minder uitspoeling plaats en kan het gewas beter tegen de droogte.

Vervuilingsheffing

Het is belangrijker dat de landbouw zich richt op het beperken van vervuiling en maatregelen die echt werken dan dat boeren een vervuilingsheffing gaan betalen.

De landbouw dient zich wel verantwoordelijk te voelen voor de deels onnodige verontreiniging van grond- en oppervlaktewater. Sinds de mestoverschotten in de jaren tachtig zijn veel maatregelen voor duurzame landbouw te vrijblijvend en beperkt gebleven.

Stimuleringsmaatregelen

Stimuleringsmaatregelen om een mineralenbalans toe te passen, schadelijke gewasbeschermingsmiddelen te beperken, de bodemvruchtbaarheid te verbeteren en een slimmere gewaskeuze toe te passen zijn al in de jaren negentig ontwikkeld. Zoals in het programma 'Gezonde Landbouw, Goed Drinkwater' in Overijssel. Deze maatregelen kunnen door de landbouw breder worden ingezet.

De landbouw draagt slechts terughoudend bij aan de kwaliteitsdoelen van de Kaderrichtlijn Water sinds 2000. Winst valt nog te behalen door de afspoeling van voer en mest op het erf te verminderen en mineralen beter op het perceel vast te houden. Een gezondere afwisseling van gewassen en betere bodemvruchtbaarheid dragen daaraan bij.

Bewuster onderhoud van de sloot, de slootwal en het werken langs de sloot kunnen veel doen voor de waterkwaliteit.

Niet alleen

De landbouw staat niet alleen voor deze opgave. Om deze manier van werken te kunnen betalen, is het nodig dat boeren deze kosten via hun producten betaald krijgen.

Voor burgers is het redelijk om een eerlijke prijs te betalen voor duurzame landbouw met een schoner milieu, betere natuur, meer biodiversiteit en variatie in het landschap en, niet onbelangrijk, gezonder voedsel. Afnemers in de landbouw en supermarkten hebben daarin een belangrijke rol.

Bestaansrecht

Wat is het bestaansrecht van de landbouw in Nederland als dit ten koste gaat van de leefbaarheid en omgevingskwaliteit? Daar zou met recht grenzen aan gesteld moeten worden, zoals ook wenselijk is voor de luchtvaart en CO2-productie door bedrijven en onze overconsumptie. Deze vraag wordt dringender en door steeds meer mensen gesteld.

Via het Deltaplan Agrarisch Waterbeheer werken landbouw, overheid en waterbeheerders aan schonere landbouw met een evenwichtig zoetwaterbeheer. Het is zaak dat daarbij vooral de resultaten, het borgen en opschalen van de resultaten door de landbouw worden beloond. De 'best practise' dient dan de nieuwe norm te worden voor de landbouw.

Duurzaamheid

Kringloopdenken door zowel agrariërs, bedrijven, waterschap, overheid als inwoners is pas echt werken aan duurzaamheid. Het sluiten van kringlopen zou een voorwaarde voor alle menselijke activiteiten moeten zijn.

Arja Doornbos
Agrarisch milieukundige en waterschapsbestuurder Algemene Waterschapspartij Drents Overijsselse Delta