Klimaatvraagstuk drukt stempel op melk

Adviseur Hans Scholte van advies- en accountantskantoor Flynth heeft afgelopen najaar op verschillende informatiebijeenkomsten in Noord-Holland melkveehouders te woord gestaan. Een van de agendapunten: hoe moet ik als ondernemer omgaan met de aanstaande CO2-eisen?

'Dat is bij heel veel boeren nog een ver-van-mijn-bedshow', zegt Scholte. 'Ik zie wel het eerste begin van een beweging, mede doordat ook zuivelorganisaties en LTO het klimaatthema vertalen naar de praktijk. Hoe je ook over klimaatverandering denkt, de politiek zet het op de agenda en daarmee is het een vraagstuk voor boeren.'

De helft van de CO2-uitstoot in de Nederlandse land- en tuinbouw is toe te schrijven aan de melkveehouderij (gerekend in CO2-equivalenten). Twee derde daarvan vindt plaats op de boerderij en dan met name in de vorm van methaanproductie in de pens van de koe en in de mest. Internationaal gezien doet de melkveehouderij het prima, met de helft minder uitstoot dan het globale gemiddelde.

Uitkomsten vergeleken

Flynth heeft de CO2-uitstoot van ruim zeshonderd melkveehouderijen in kaart gebracht. De gegevens komen uit het dashboard Klimaat van de Kringloopwijzer en zijn gekoppeld aan de financiële resultaten van de boeren. Die uitkomsten zijn vergeleken met de ambities van het Klimaatakkoord. Belangrijkste conclusie: honderden bedrijven halen de doelstellingen van 2016 niet en maar een handjevol kan zich al meten met de doelstellingen voor 2030.

Hoe onmogelijk de missie op het eerste gezicht ook lijkt, volgens Scholte liggen verbeteringen binnen handbereik. 'Al dertig jaar houd ik in principe hetzelfde verhaal: ga efficiënt om met grond en veestapel. Dat is ook goed voor het klimaat.'

Grote verschillen

Uit het onderzoek van Flynth blijkt dat de verschillen per bedrijf heel groot zijn. De totale CO2-uitstoot, inclusief de broeikasgassen methaan en lachgas, kan op het ene bedrijf twee keer zo hoog zijn als op het andere. Logisch, als je bedenkt dat zowel extensieve als intensieve, maar ook grote en kleine bedrijven in de database zitten.

Toch laten goed vergelijkbare bedrijven ook zeer uiteenlopende resultaten zien. 'En dat is best schokkend', vindt Scholte.

De adviseur ziet veel verbeterpunten. Met name de totale bedrijfsvoering maakt volgens hem een groot verschil. 'Zo is het belangrijk dat je nooit te veel jongvee hebt. Dat is per definitie inefficiënt. Daarnaast luistert het tijdstip van afkalven nauw. Laat je de vaarzen twee maanden later afkalven dan een collega, dan zorgt dat voor extra kosten en meer milieubelasting.'

Deel van de waarheid

Vooral gangbare bedrijven met een hoge melkproductie per hectare lopen volgens de registratie in de Kringloopwijzer voorop. 'Maar dat is slechts een deel van de waarheid. Extensieve bedrijven halen een groter aandeel eiwitten van eigen land en zorgen voor extra biodiversiteit. Intensievere bedrijven, die efficiënt produceren met meer voeraankopen, veroorzaken extra klimaatbelasting met de kunstmest en het transport hiervan.'

Flynth pleit voor eenvoudige maatregelen die goed zijn voor de CO2-reductie en positief merkbaar zijn in de portemonnee. Voerefficiëntie noemt Scholte als belangrijkste knop om aan te draaien. 'Dan kijk je naar de hele keten: van precisiebemesting op het land, tot het juiste moment van maaien. Weiden is weer goed voor het imago.'

Scholten vervolgt: 'Daarnaast kun je veel maatregelen nemen, zoals gras doorzaaien, een voorkoeler gebruiken en methaanarm krachtvoer geven.'