D66-Kamerlid De Groot pleit voor kringlooplandbouw

Oud-NZO-directeur Tjeerd de Groot (50) is ambassadeur van het kringloopbeleid dat het ministerie van LNV heeft ingezet. Hij pleit voor een manier van voedselproductie die 'goed is voor de boer en goed is voor de aarde'. De overheid moet daarbij de leiding nemen, vindt hij. 'Want de boer kan het niet alleen.'

Wat betekent de transitie naar kringlooplandbouw voor agrarische ondernemers?

'Dat betekent dat we nog meer gaan kijken waar we bijzondere producten en productiewijzen kunnen vermarkten. Waar kun je met kringlooplandbouw geld verdienen? Dat houdt in dat je bijvoorbeeld de hoeveelheid melk die je op die manier produceert, afstemt op die strategie van toegevoegde waarde, anders produceer je te veel en gaat de prijs voor de melkveehouders weer omlaag. Vervolgens ga je kijken wat er nodig is in de bedrijfsvoering voor die 'klimaatneutrale kaas'.'

Wat betekent dit praktisch voor de bedrijfsvoering in een melkveebedrijf?

'Er zijn drie bewegingen die de grondgebonden melkveehouderij kan maken. De eerste is bij voer nog minder graan, soja of mais gebruiken. Je kunt kijken of je meer restproducten kunt vrijmaken voor voer. De basis is gras, dus dat past perfect in de kringlooplandbouw.

'De tweede stap is dat we gaan kijken hoe we tot een beter mestsysteem kunnen komen. Geen rottend product uit een mestkelder, maar mooie, rijpe mest.

'De derde beweging heeft betrekking op gras. Nu ligt de nadruk op hoogproductief eiwitrijk gras. Je kunt zoeken naar gras dat lang wortelt, waardoor het in droge perioden beter overleeft en in natte perioden beter water vasthoudt, zodat er geen nutriënten uitspoelen. Zo kunnen we voorbij het gebruik van kunstmest en het keren van grasland komen.'

Wat betekent dit voor de varkenshouderij?

'Dezelfde principes gelden voor de varkenshouderij. Zet een 'grondstofneutraal varkenslapje' in de markt. Daar is een markt voor. Dan ben je ook elke discussie over de toekomst van de varkenshouderij voorbij, omdat je een nuttige sector bent en de aarde niet belast. En kijk hoe je dierenwelzijn kunt koppelen aan minder intensieve productie.'

Wat kan een individuele varkenshouder daarmee?

'Niet zoveel. Een belangrijke voorwaarde is dat je ketens gaat maken. Individuele varkenshouderijen moeten met slachterijen ketens maken waarin ze zich onderscheiden van andere varkenshouderijen. De marktpartijen moeten kijken hoe ze dat aan kunnen pakken. Als we dit niet doen, dan wordt de toekomst voor de varkenshouderij in Nederland problematisch.

'Dit is een kans voor de varkenshouderij om te laten zien dat je een nuttige sector bent die eiwitten levert en waar dierenwelzijn is gegarandeerd.'

Wat betekent dit voor het akkerbouwbedrijf?

'Slechts een derde van wat we op aarde verbouwen, belandt in onze mond. Een derde is veevoer en een derde gaat verloren aan voedselverspilling. Ook de akkerbouw kan meebewegen om dat eerste percentage te verhogen.

'Dat betekent dat we naar andere gewassen gaan. Je gaat vanuit een gezonde vitale bodem produceren en dat leidt tot robuuste gewassen. De huidige akkerbouw is sterk gedreven door externe input als kunstmest en gewasbescherming. Deze inputs kosten de boer ook nog een hoop geld. Het primaire criterium is dat je verbouwt voor voedsel voor mensen en als je nog wat overhoudt dat benut voor dieren en voor de koolstofkringloop.'

Op welke schaal ziet u kringloop?

'Je moet kringlooplandbouw niet verwarren met lokaal. Dan wordt er gezegd: 'We halen de soja wel uit Europa.' Dat maakt voor de aarde helemaal niets uit behalve dat je er dan geen regenwouden voor hoeft te kappen.

'Het gaat erom dat er meer dwarsverbanden tussen de sectoren komen. Bietenblad is bijvoorbeeld een goed eiwitrijk veevoer, maar het wordt nu vaak ondergewerkt. Cosun zou samen met FrieslandCampina kunnen kijken of ze dat kunnen gebruiken en welke innovaties er nodig zijn om die stromen te gebruiken.'

Leidt de uitvoering van het kringloopprogramma tot krimp van de veehouderij?

'De uitdaging is om met minder vee meer geld te verdienen. Het gaat erom wat er onder aan de streep voor de boer overblijft. Als je producten met toegevoegde waarde verkoopt in een hoger marktsegment, dan is dat voor de handelsbalans niet zo slecht. In plaats van Opel Astra's gaan we Tesla's verkopen.'

Is er een markt voor die producten?

'Daar ben ik van overtuigd. Je kunt een verhaal in de markt zetten dat je met een schoon geweten vlees en dierlijke producten kunt eten. Ik kan me niet voorstellen dat mensen dat niet interessant vinden.

'Het leuke van kringlooplandbouw is dat het laat zien dat het eten van vlees in een duurzaam dieet hoort. Een veganist heeft een hogere impact op het milieu dan iemand die een dieet heeft met 20 procent dierlijke eiwitten. Veganisten vergeten dat je ook voor plantaardige productie grondstoffen nodig hebt. Wat is dan mooier dan dierlijke mest?'

Hoe haalbaar is het geschetste beeld?

'Ik realiseer me dat het een toekomstbeeld is dat ver verwijderd is van het dagelijks werk op een boerderij. Daarom ben ik erop gebrand dat de overheid hier de leiding over neemt. Boeren kunnen dit niet alleen. Het is niet zo dat we de wijsheid in pacht hebben. Het is een leerproces, waar we met z'n allen aan moeten werken. Het is ook een uitnodiging om mee te doen, om te experimenteren. Pak die kans.'