'Onderschat moderne Letse landbouw niet'

Zeventien jaar houden ze zich er al staande. Of het echt de ideale plek is, waagt Luc Korstanje te betwijfelen. Maar hij is er de man niet naar om daar te lang bij stil te staan. 'Het is zoals het is. Blijkbaar ligt hier ons lot. Dan maken we daar het beste van.'

De woning van Korstanje ligt aan een verhard pad dat kronkelt door het licht glooiende landschap, met recht een afgelegen woonplek, in de winter soms zelfs geïsoleerd. 'Meestal gaan we dan terug naar Zeeland, om familie en collega's op Zuid-Beveland te bezoeken.'

De ontvangst is allerhartelijkst. Het echtpaar staat al op de uitkijk. We zijn iets later, maar dat deert niet, want dan kunnen we zo aanschuiven. De tafel is al gedekt. Korstanje gaat voor in gebed, met een duidelijk Zeeuwse tongval.

Tweede bedrijfsverplaatsing

De verhuizing naar Jumprava is al de tweede bedrijfsverplaatsing voor Korstanje, die eerder naar Rilland verkaste, toen hij werd uitgekocht. 'Ik zat best zwaar bij de bank, had nog geen opvolger en dacht: moet ik me al die drukte op de hals halen voor mij alleen? Ik heb alles verkocht en heb gedacht: ik begin wel weer ergens anders. Door de gestegen grondprijzen was Nederland al vlot geen optie meer.'

Korstanje kreeg een Duitse advertentie onder ogen met aanbod van goedkope grond in Letland. 'Ik was intussen getrouwd en Renate had hier familie wonen bij wie we konden logeren toen we gingen rondkijken', vertelt de akkerbouwer.

'Op aanraden van een achterneef vonden we 300 hectare grond bij Jumprava. Voor Nederlandse begrippen een enorme oppervlakte, maar hier relatief klein vanwege het Russische verleden met staatsgestuurde kolchozen.'

Verstaanbaar maken

Destijds sprak het merendeel van de bevolking nog Russisch, zodat Renate Korstanje zich vanwege haar Oekraïense achtergrond al vlot verstaanbaar kon maken. 'Vanaf dag één heeft ze getolkt en zich in enkele maanden tijd ook bekwaamd in het Lets', vertelt Luc Korstanje, die zo'n talenknobbel zelf ontbeert. 'Doordat Renate alles vertaalde, was de noodzaak voor mij ook iets kleiner.'

De percelen die Korstanje kocht maakten oorspronkelijk ook deel uit van een kolchoz, net als de bedrijfsgebouwen die hij er later bij in gebruik nam. 'Dat was ook te zien aan al het achterstallig onderhoud. De eerste jaren zijn we druk geweest met het prepareren van de grond, het steenvrij maken en het zagen van jonge berken midden in het land', zegt Korstanje.

'Uiteindelijk is de grond goed geschikt voor de teelt van granen en koolzaad. Ook hadden we jarenlang pootaardappelen, maar daar zijn we mee gestopt omdat het te bewerkelijk blijkt.'

Grond onder 1.000 gulden per hectare

De grond was niet duur, destijds nog gemiddeld onder de 1.000 gulden per hectare. 'Daar had ik de bank niet voor nodig', lacht Korstanje, die het areaal gaandeweg uitbreidde naar ruim 600 hectare.

'Met de liberalisering kregen de burgers hun percelen terug in eigendom. De meeste percelen waren te klein om er zelf iets mee te doen. Liever hadden ze cash. De ene keer kwam er een in een rolstoel aan de deur, de andere keer was het een weduwe. Als de grond niet te ver weg lag, ging ik erin mee. Meestal was de prijs niet al te hoog. Zo waren we er beiden bij gediend.'

Foto: Bert Hartman

Sociale inslag

Het toont de sociale inslag van de Zeeuw, die niet lang geleden nog Oekraïense oorlogsveteranen opving in huis. 'Eerst familieleden of bekenden van Renate, maar later kwamen er ook anderen. Soms was het om goede medische verzorging te krijgen.' Renate Korstanje knikt. Ze vindt die hulp niet meer dan logisch. 'Zelf vechten aan het front konden we natuurlijk niet, maar zo leverden we toch onze bijdrage.'

Ook voor een vaste medewerker die thuis bij het klussen kwam te vallen en zijn enkel verbrijzelde, sprong Luc Korstanje bij. 'Bij een gewone medische post zou hij zeker kreupel zijn gebleven, daarom zijn we naar een speciale kliniek gereden. Hij is nu al maanden aan het revalideren', vertelt hij. Korstanje hoopt hem in het voorjaar weer op het werk te begroeten.

'We werken nu nog met drie tractorchauffeurs en één dame voor twee dagen in de week op de administratie. Dat is geen overbodige luxe met al dat papierwerk. De bureaucratie viert hier nog steeds hoogtij.'

Schaalvergroting in Letland

Aan de andere kant waarschuwt Korstanje om de Letse landbouw niet te onderschatten. 'De schaalvergroting zet door. Er zijn hier ook moderne bedrijven. Ook de coöperatie waarbij wij zijn aangesloten, doet goed werk. Daarnaast heeft het internet hier al veel eerder een grote vlucht genomen. Zelfs hier ver afgelegen hebben we een goede verbinding. Toch Renate?' Renate Korstanje lacht: 'Luc is zelf niet zo handig met computers.'

Gezien zijn leeftijd zou Luc Korstanje best wat willen afbouwen. Maar zo eenvoudig is dat niet, aangezien het veel Letse collega's aan middelen ontbreekt om een deel van zijn gronden te kopen of zelfs te pachten. De spreiding van bedrijfsgebouwen en percelen is ook niet ideaal. 'Graag zouden we een schuur bij ons huis bouwen. Daar ligt toch de meeste grond. Hier staan vaak ook machines opgesteld, om niet heen en weer te hoeven blijven rijden.'

Een John Deere-combine staat te blinken in de avondzon. De machine is deels betaald met Europees geld. 'Mocht het lukken om zoiets ook met een schuur voor elkaar te krijgen, dan zouden we dat zeker doen. Het zou ons bedrijf ook iets aantrekkelijker maken om te verkopen', glimlacht hij. 'Want ja, we hebben het hier zeker goed, maar Zeeland blijft toch altijd trekken.'