FrieslandCampina wil beste in duurzame zuivel zijn

Zuivelconcern Royal FrieslandCampina speelt in op steeds sneller veranderende en segmenterende markten. Dat biedt kansen voor leden-melkveehouders, terwijl de coöperatieve samenwerking dankzij herverdeling van melkgeld en een stevige prestatieprijs overeind moet blijven.

Ruimte voor snelle groei van leden-bedrijven is er echter niet meer, uitzonderingen daargelaten. Waar de concurrentie elders in de wereld en Europa volop kan groeien, hebben zowel de leden-melkveehouders als FrieslandCampina te maken met beperkte milieu- en gebruiksruimte. Wel spreekt 's lands grootse zuivelconcern een duidelijke ambitie uit om de echte leider in duurzame zuivel te worden.

Wat hebben de najaarsvergaderingen voor veranderingen opgeleverd vergeleken met de gebalanceerde groeivoorstellen van dit voorjaar?

Keurentjes: 'De verschillende referentieperiodes voor het vaststellen van het vergelijkingsvolume waaruit leden-melkveehouders kunnen kiezen, zijn een gevolg van ledenraadpleging. Ook de maximumtermijn van vijf jaar bij de inhouding van 10 cent per kilo op het melkgeld als het vergelijkingsvolume wordt overschreden, is een gevolg van de ledenraadpleging, evenals het niet doorvoeren van de basiszuivelcorrectie. Deze correctie had maandelijks het rendement van basiszuivel en de invloed op melkprijsvorming duidelijk moeten maken.'

De 10 centregeling blijft gehandhaafd. Is het risico op te veel melkaanvoer zo groot? Zijn er niet voldoende andere beperkende maatregelen bij wet geregeld?

Keurentjes: 'Weet iemand of er mogelijk toch nog ontschotting komt tussen de sectoren wat betreft de handel in dierrechten? Dat weet niemand. Wij gaan er niet over. Maar we hebben wel een instrument, als het onverhoopt toch gebeurt dat er op landelijk niveau veel meer gemolken kan worden.

'FrieslandCampina heeft de laatste jaren drie keer een tijdelijke noodmaatregel moeten hanteren. Dat willen de leden niet opnieuw. We willen niet meer verrast worden door tijdelijke maatregelen.

'Overigens is kans dat de 10 centregeling daadwerkelijk in werking treedt klein en geldt het alleen voor het volume boven het vergelijkingsvolume. We laten ruimte voor meer groei dan 1,5 procent in 2019, als we zien dat de vraag naar een bepaalde melkstroom groeit. Mits de klimaatdoelstelling wordt gehaald en de verwerking rendabel is.'

Waarom maakt FrieslandCampina het niet mogelijk om bij de koop van een melkveebedrijf ook het vergelijkingsvolume over te nemen?

Keurentjes: 'Dan zou het vergelijkingsvolume een waarde krijgen. Dat willen we niet. Door samen te werken gedurende minimaal vijf jaar kan het wel.'

Hoe zorgt de onderneming ervoor dat iedereen gelijke kansen krijgt, als het bijvoorbeeld van de fabriekslocatie afhangt?

Schumacher: 'Er zijn nu al veel melkstromen zoals biologisch, melk geproduceerd volgens gmo-vrije Duitse VLOG-normen en regionale stromen. Maar we moeten uiteindelijk kijken wat het verschil maakt. Wij zijn nu eenmaal een coöperatie met landelijke dekking. Sommige concurrenten hebben maar één fabriek. Zij kunnen niet ver weg melk ophalen. FrieslandCampina moet het op een andere manier organiseren, maar we moeten ons wel net zo competitief opstellen als de concurrentie.'

De Topzuivellijn wordt verwerkt in de fabrieken in Steenderen en Rotterdam?

Schumacher: 'We hebben nog geen toezeggingen gedaan, ook niet over het percentage van de totale melkstroom dat als nog duurzamere zuivel wordt verwerkt. Maar het is onze intentie om die melkplas groter te maken en om daar op een gegeven moment meer producten onder te schuiven. Dat zal de tijd uit moeten wijzen. Het is onze droom dat het de standaard wordt waar we veel melkveehouders bij kunnen betrekken.'

De Topzuivellijn als merk koppelen aan het SMK-keurmerk heeft meerwaarde. Maar heeft FrieslandCampina zo nog grip op de criteria?

Schumacher: 'We voelen ons goed bij de duurzaamheidsstandaard 'On the way to PlanetProof'. Deze standaard is geen eendimensionaal begrip, maar een uitwerking van dierenwelzijn, biodiversiteit en klimaat met als basis weidegang en grondgebondenheid, net zoals FrieslandCampina nu via FoqusPlanet werkt. Het is een open standaard waar ook andere zuivelondernemingen aan deel kunnen nemen. Daar hebben we bewust voor gekozen. We willen de beste zijn in duurzaamheid. We kunnen concurreren op bijvoorbeeld smaak, beleving en imago, maar niet op de criteria zelf. Dat is een principiële keuze.'

En wat zijn de minimumeisen aan melk? Zijn er situaties denkbaar dat er niet meer geleverd kan worden? Bijvoorbeeld als het gaat om grupstalbedrijven?

Keurentjes: 'Uitsluiting kan alleen op basis van melkkwaliteitscriteria. Alle andere ontwikkelingen en criteria leiden niet tot uitsluiting. Niet op bijvoorbeeld stalinrichting of inrichting van het landschap. We zijn sowieso trots op alle onder nationale COKZ-criteria (Centraal Orgaan voor Kwaliteitsaangelegenheden in de Zuivel) geleverde kwaliteitsmelk die wordt geproduceerd in Nederland. Ook op stalmelk. Marktsegmenten zijn niet beter, maar anders. FrieslandCampina wil zich onderscheiden door melk met meerwaarde te leveren.'

Dus als je in kansen denkt, is er geen reden tot zorg over de coöperatieve inslag van FrieslandCampina en het onderscheid dat wordt gemaakt met verschillende melkstromen?

Keurentjes: 'Nee, zeker niet. Aan de ene kant geven we meer mogelijkheden door de kansen die de marktsegmentatie biedt, aan de andere kant blijft er een stevige coöperatieve component. Een deel van de opbrengst van de segmenten gaat naar het collectief. Dat geldt voor de nog duurzamere zuivellijn, Noord-Hollandse melk, VLOG-melk, noem maar op. En een ander deel van de opbrengst wordt via de prestatietoeslag verdeeld onder alle leden-melkveehouders. Dat is wat we noemen coöperatieve samenwerking.'

Zien de leden dat ook zo?

Keurentjes: 'Het goede nieuws is dat we veel ruimte geven voor inspraak over deze koerswijziging. Vorig jaar is tijdens de najaarsvergaderingen de 'Melk met Meerwaarde'-coöperatiestrategie al besproken. Tegelijkertijd vergt verandering van markt keuzes van ieder individueel lid. In het verleden was het coöperatieve beleid voor iedereen gelijk.

'Deze aanpassing vraagt wat van mensen, dat is logisch. Daarom gaan we juist het gesprek aan en dat kost tijd, dat is een proces. Maar tegelijkertijd wacht de wereld om ons heen niet tot we elkaar gevonden hebben. Dat zijn twee verschillende snelheden.

'We hebben ongelofelijk veel gesprekken gevoerd. Tijd, energie en moeite geïnvesteerd, ook in huiskamergesprekken, telefoontjes en individuele gesprekken. We zijn ons ervan bewust dat er vragen en teleurstellingen zijn. Ieder lid dat vertrekt, is voor ons ook een teleurstelling.'