Fotografen van de vooruitgang

Rond de wisseling van de negentiende naar de twintigste eeuw legde fotograaf Tonnis Post (1877-1930) het leven in Oost-Groningen vast op de gevoelige plaat. Met zijn grote, houten plaatcamera en een zware schoudertas vol glasnegatieven trok hij op de fiets door het gebied.

De eerste strokartonfabrieken werden gebouwd, kanalen met de hand door arbeiders uitgegraven en stoomtramsporen aangelegd. De vooruitgang deed zijn intrede, maar de herenboeren bekeken het leven nog genoegzaam vanachter de talrijke ramen van hun monumentale huizen. De onderlaag van de samenleving woonde deels in bouwvallige hutten die de naam woning niet verdienden.

Confronterend

Post fotografeerde mensen in hun welvoorziene en in hun schamele woonomgeving en legde een manier van leven vast die al lang verleden tijd is. Vooral de beelden van de bittere armoe, nog maar honderd jaar geleden in ons eigen land, zijn zeer confronterend.

Hoewel in veel Groningse schoenendozen nog familieportretten lagen die ooit waren gemaakt door Post, raakte zijn werk snel in de vergetelheid. Het is aan fotograaf-schrijver Dirk Kome te danken dat de foto's van Post nu weer de aandacht krijgen die ze verdienen. Daarvoor trok hij onvermoeibaar door Oost-Groningen en wist hij veel van het oude werk boven water te krijgen.

Drie delen

Het boek 'Fotografen van de vooruitgang' bestaat uit drie delen. Eerst ruim tachtig foto's, oude van Post afgewisseld door nieuwe van Kome, zonder toelichting.

Daarna komen, op een overzichtelijke manier, de verhalen die horen bij de gefotografeerde situaties. Wie eerst nog enigszins afstandelijk de oude foto's bekeek, leert daar op een indringende manier hoe het er een eeuw geleden aan toeging. Bovendien beschrijft Kome wat er geworden is van verschillende geportretteerde families en de projecten die indertijd met veel inzet werden ontwikkeld.

Het boek sluit af met een verhaal van Kome over het leven van Post.

Historisch besef

Voor Groningers en voor hen die banden hebben met het gebied is 'Fotografen van de vooruitgang' een waardevol document. Maar ook voor een breder publiek is het een aanrader. Al was het alleen maar om in onze gedigitaliseerde samenleving het historisch besef op peil te helpen houden.

Fotografen van de vooruitgang, samenstelling Dirk Kome en Tessa van der Waals. Uitgeverij Lecturis,136 pagina's, 29,95 euro. Verkrijgbaar in de Nieuwe Oogst boekenshop.