Boerin in Afrika (5)

'Women are not Property, but land is property that women should own.' Deze tekst staat op een sticker van ActionAid en geeft in het kort weer wat de vrouwen van de 'reflectcircle Masindi' ons hebben verteld: vrouwen zijn geen eigendom, maar land zou eigendom van vrouwen moeten zijn.

Samen met Nicoline Vaalburg, Tiny Wismeijer en Rosemarie Merz ben ik in Oeganda voor de campagne 'We won't accept hunger' van ActionAid. De eerste dagen is ons veel verteld door medewerkers van ActionAid Oeganda over de positie van de 'small scale farmer', de boeren met niet meer dan 3 hectare grond.

ActionAid probeert vooral de positie van vrouwen op deze bedrijven te versterken door de zogenoemde 'reflectcircles'. Dit zijn bijeenkomsten van vrouwen, waarin ze kennis opdoen op agrarisch gebied, maar ook over hun rechten als boerin. Ze delen ervaringen en geven elkaar raad.

De vrouwen hebben het niet gemakkelijk. Uit de vele verhalen en gesprekken die we met de vrouwen en mannen hebben gevoerd, blijkt dat vrouwen in veel gevallen het bezit zijn van hun man.

Dit wordt veroorzaakt door het feit dat de familie van de man een bruidsschat heeft betaald aan de familie van de vrouw. Hierdoor heeft de vrouw voor de rest van haar leven een 'schuld' aan de familie van haar man.

Hierdoor wordt de vrouw haar leven lang gedwongen het werk op het land voor niets te doen en heeft ze geen enkel recht. Het wrange is dat de rechten van vrouwen in de Oegandese wet goed zijn geregeld, maar in de praktijk houdt bijna niemand zich hieraan. Omdat de vrouwen op het platteland vaak niet geschoold zijn, is hun positie uitermate zwak.

We zijn bij een paar vrouwen thuis geweest. Een van hen is Adisha. Haar man ging er met een andere vrouw vandoor. In veel gevallen gebeurt het dan dat de man zijn vrouw wegstuurt en hij met zijn nieuwe vrouw op de grond gaat wonen.

In het geval van Adisha is het anders gegaan. Door de reflect-circles is ze gesteund om de strijd aan te gaan en niet haar huis en grond te verlaten. ActionAid helpt haar bij de rechtszaak die haar man tegen haar heeft aangespannen. Zelf heeft ze niet de middelen om juridische steun te krijgen.

Om sterker in de juridische procedure te staan, heeft haar man haar kinderen bij haar weggehaald, zodat hij kan aantonen dat zij de grond niet nodig heeft om haar kinderen te voeden. ActionAid heeft hier in bemiddeld en gelukkig zijn haar kinderen weer bij haar terug. Ze wacht nu op de uitspraak van de rechter, die in mei zal plaatsvinden.

Gelukkig zijn bij de reflect-circles ook mannen betrokken. Ook zij gaven aan dat de zwakke positie van vrouwen veel problemen met zich meebrengt. We hoorden dat in één district van Oeganda een voorstel is aangenomen om de bruidsschat af te schaffen. Dit goede bericht geeft veel vrouwen en mannen kracht om hun strijd tegen dit onrecht voor te zetten.

Marianne Eringa