Ruwvoerkwaliteit is een must voor kritische geit

De melkproductie per geit is in Nederland over de afgelopen tien jaar nauwelijks gestegen, signaleert Jan van der Zee. Hij is teamleider Geiten bij Gelre IJsselstreek (Gijs). Deze onderneming adviseert geitenhouders en verkoopt krachtvoer.

'Vroeger kregen de dieren enkel stro en brok. Dat molk als een malle, met goede gehalten. Met meer brokken stroomden veel nutriënten door de uier, waardoor de gehaltes ook prima waren. Een constant rantsoen, daar houden de geiten van', vervolgt Van der Zee.

Dat de melkgift niet is gestegen, heeft volgens Van der Zee een aantal oorzaken. Hij benoemt de belangrijkste: 'In de eerste plaats is er minder vervanging van de veestapel. Ondernemers doen langer met een geit. Op zich is dat een mooie ontwikkeling, maar een oudere geit geeft nu eenmaal minder melk dan een jongere.'

Een andere reden is dat ondernemers meer richting gras en mais zijn gegaan en er aanzienlijk minder krachtvoer is gevoerd. 'De laatste jaren is een tendens naar ruwvoer zichtbaar. Dat is een mooie ontwikkeling. Het is alleen een grotere uitdaging om de melkproductie op peil te houden als je veel ruwvoer wilt voeren en aanzienlijk minder krachtvoer. Simpel gezegd: als je minder in de geit stopt, komt er minder uit', stelt Van der Zee.

Dat was ook duidelijk zichtbaar vlak na de inval van Rusland in Oekraïne. 'De krachtvoerprijs ging met 10 tot 12 euro per 100 kilo omhoog. Geitenhouders voerden daarom minder brok. Dat leidde tot een forse daling in de melkproductie en daarmee ook in het saldo', geeft de Gijs-teamleider aan.

Hoogste saldo's

'Ik zeg altijd: voeren kost geld, niet voeren kost veel meer. Daar past ruwvoer overigens prima bij. Ondernemers die het beste ruwvoer kunnen kopen of verbouwen, draaien door elkaar genomen de hoogste saldo's met de laagste krachtvoerkosten', aldus Van der Zee.

In die saldo's zitten grote verschillen. 'Een koe heeft graag een mals stukje gras met een voederwaarde van 1.000 VEM en een Acid Detergent Lignine (ADL) van 14 is geen probleem. Voor geiten mag het een stuk minder extreem. Een voederwaarde van 940 VEM is ruim voldoende en daar mag met een ADL van 20 best een 'stokje' in zitten', legt Van der Zee uit.

Dat komt mede doordat de ruwvoer-brokverhouding anders is. 'Een koe krijgt 14 kilo droge stof aan ruwvoer en 8 kilo krachtvoer, bij een geit is dit 1 kilo droge stof aan ruwvoer en 1,8 kilo krachtvoer', verklaart de Gijs-teamleider. 'Dan kan te hoogwaardig ruwvoer tot pensverzuring of clostridium leiden.'

'Basis voor gezonde geiten'

Ronald Paardekooper, productmanager Geiten bij Voergroep Zuid, ziet dat er de laatste jaren veel aandacht is voor de kwaliteit van ruwvoer. 'Dit is de basis voor gezonde geiten. Daarbij zorgt goed ruwvoer voor minder kilo's krachtvoer en dat is weer goed voor het rendement.'

Hij erkent dat die kwaliteit belangrijk is. 'De geit is gevoelig, kritisch en kieskeurig. Daarbij moet het voer zo constant mogelijk zijn. Zo is het niet verstandig om in de brok grondstoffen te wisselen.' Volgens Paardekooper was 2024 een lastig ruwvoerjaar. Door het natte voorjaar kon men pas laat het land op. Er groeide veel gras, maar de kwaliteit is zeer wisselend.

Het belang van goed ruwvoer is voor Voergroep Zuid reden om samen te werken met ruwvoerspecialist Mark de Beer van Groeikracht. 'Hij deelt zijn kennis met onze specialisten en klanten, onder meer via WhatsApp en video's. En hij helpt de focus op het ruwvoer te houden. Verder bezoekt hij samen met onze specialist geitenhouders om specifiek voor hun situatie te kijken waar het nog beter kan.'

Om de klanten extra te ondersteunen, heeft Gijs onderzoeksbedrijven voor geiten in het Overijsselse Holten en voor melkkoeien in het Gelderse Laren. In Laren wordt ook gekeken naar ruwvoerwinning voor koeien en geiten.

Door Voergroep Zuid-klanten werd vorig jaar gemiddeld minder dan 50 kilo krachtvoeropname per 100 kilo melk gerealiseerd. Waar ligt de grens? 'De afgelopen vier jaar komt de beste 25 procent telkens uit op pakweg 43 kilo. Ik denk dat dit het meest haalbaar is', aldus Paardekooper. 'Er zijn natuurlijk uitzonderingen. Zoals bedrijven met veel grond die bijvoorbeeld veldbonen en tarwe verbouwen om aan de geiten te voeren.' Daarnaast wordt vers gras gevoerd.

Wat maakt een goede geitenhouder een topper? 'Je moet op alle onderdelen minimaal een 8 scoren', reageert Paardekooper. 'Denk daarbij aan opfok, aandekken, voeding, licht, lucht en temperatuur. Maar ook aan fokkerij.'

Ondergeschoven kindje

De rol van goede genetica noemt Paardekooper een ondergeschoven kindje. Management blijft een bepalende factor, maar hij benadrukt dat je van een matige geit met goed management nog geen topper maakt. 'In het verleden werd gesteld dat een goede productie voor 70 procent wordt bepaald door management en voeding en voor 30 procent door fokkerij. Ik ben ervan overtuigd dat dit nog steeds zo is.'

Van der Zee vindt fokkerij ook belangrijk. 'De betere melkers fokken op een sterk skelet en beenwerk en strakke uiers; geiten waar veel voer in kan. Er zit zeker wat in dat een hoog eiwitgehalte kan worden gehaald door pensen goed te voeren. Maar de aanleg komt vanuit de fokkerij', besluit hij.