Dashboard geeft boeren en tuinders inzicht in risico's klimaatverandering

De tool bundelt bestaande data over weersveranderingen, bodemsoorten en teeltkenmerken. Deze worden gecombineerd met praktijkervaringen van agrarisch ondernemers.

Door een gewas en regio in te voeren, krijgen boeren en tuinders direct inzicht in de belangrijkste klimaatrisico's voor hun bedrijf, zoals droogte, hitte, verzilting, zeespiegelstijging, wateroverlast of latere nachtvorst. Bovendien worden concrete aanpassingen getoond die ze kunnen overwegen. Denk aan wijzigingen in teeltplanning, gewaskeuze, bodembeheer of wateropslag.

De klimaattool voor boeren is maandag gepresenteerd tijdens het evenement Bodem, Water en Klimaat in Balans in het Gelderse Zutphen. Het hulpmiddel is ontwikkeld als onderdeel van een groter onderzoek, uitgevoerd met andere hogescholen en steun van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN).

Van crisismanagement naar langetermijnvisie

Uit eerder onderzoek, 'Van crisismanagement naar risicomanagement in de agrarische sector', bleek al dat agrarisch ondernemers nog vaak vanuit crisismanagement reageren op effecten van klimaatverandering. 'Wanneer de problemen er zijn, vinden ze een oplossing, vaak ad hoc en voor het eigen bedrijf', zegt Gerry Kouwenhoven, associate lector bij Inholland.

'Door bewustwording van klimaatrisico's en handelen vanuit een langetermijnvisie, kunnen ondernemers beter voorbereid zijn op de effecten van klimaatverandering. En zo kunnen potentiële risico's ook kansen worden', stelt Kouwenhoven.

Kouwenhoven voerde het onderzoek uit namens het lectoraat Investeren in Circulaire Land- en Tuinbouw van Hogeschool Inholland. Dit gebeurde samen met partners Aeres Hogeschool, NHL Stenden, HAS green academy, Van Hall Larenstein, Delphy en Naris en met steun van LVVN en Regieorgaan SIA.

Grip op onzekerheid

Voor ondernemers betekent dit dashboard vooral dat ze grip krijgen op onzekerheid, denkt Kouwenhoven. Een boer op zandgrond in Noord-Brabant ziet bijvoorbeeld hoe vaak droogteproblemen zich in zijn regio voordoen bij zijn huidige gewas en welke alternatieve teelten beter bestand zijn tegen de verwachte omstandigheden. Of welke aanpassingen aan waterbeheer of bodemstructuur kunnen helpen om schade te beperken.

'Zo maakt het dashboard klimaatrisico's zichtbaar en beheersbaar. Ondernemers kunnen morgen al starten met de voorgestelde acties.' legt de Inholland-lector uit.

'Door klimaatverandering worden we steeds meer geconfronteerd met gewassen die niet meer houdbaar zijn op de huidige locaties. De koffieteelt is nu veel in het nieuws, die zich door klimaatverandering verplaatst', vervolgt Kouwenhoven. 'Ook in Nederland zien we dat sommige groenten of fruitsoorten hier steeds slechter gedijen. Of juist beter, mits de juiste wateropslagstrategieën en teeltwijzen worden toegepast. Wat de juiste aanpak is, hangt vaak af van regionale of lokale omstandigheden.'

Samenwerking

Het dashboard is een belangrijk hulpmiddel, maar om de broodnodige structurele veranderingen te realiseren, is samenwerking cruciaal, vindt Kouwenhoven. Klimaatverandering overstijgt de grenzen van individuele agrarische bedrijven. Waterbeheer, bodemkwaliteit en gewaskeuze vereisen afstemming tussen boeren, waterschappen, overheden, ketenpartijen en kennisinstellingen, benadrukt ze.

'Het gaat niet alleen om regels en wetgeving, maar ook om het gesprek en het vinden van oplossingen', zegt Kouwenhoven. 'Sommige bedrijven kunnen zelfstandig een goed risicomanagement op poten zetten, maar voor veel boeren en telers is het noodzakelijk om samen te werken met omliggende bedrijven en instanties, omdat het vraagstuk te complex is voor één bedrijf alleen.'