Brussel wil reuzensprong maken met betaalbare energie

'De verkering met de Verenigde Staten is uit', verklaart glastuinbouwlobbyist Jesse Schevel de enorme haast die Brussel in de afgelopen weken heeft gemaakt met nieuwe plannen om onafhankelijker te worden van de import van energie. Die plannen moeten er ook toe leiden dat energie goedkoper wordt.

'Brussel is doorgaans een diesel: traag en langzaam. Nu is in korte tijd ineens veel gebeurd', stelde Schevel tijdens de Tuinbouw Energiedag 2025. 'In twee weken tijd heeft de Europese Commissie plannen ontvouwd waar normaliter drie tot vijf jaar over wordt gedaan.'

Nu de relatie met de Verenigde Staten flink is bekoeld, moet de Europese Unie volgens Schevel weer leren om op eigen benen te staan. 'Ineens moet er 800 miljard euro worden vrijgemaakt voor herbewapening van defensie. Ook zijn er plannen om onafhankelijker te worden van import van energie.'

De Europese Unie moet maatregelen treffen omdat de Russische toevoer van gas naar Tsjechië en Hongarije in 2027 wordt afgesneden. Om de afsluiting van Russisch gas op te vangen, is de Europese Unie afhankelijk van een grotere import uit de Verenigde Staten. 'Dat brengt veel risico's met zich mee.'

Grote ambities

De plannen van de Europese Commissie zijn een toonbeeld van grote ambities. Zo moeten de nettarieven in het tweede kwartaal worden verlaagd door investeringskosten uit te smeren. Verder wil de commissie de regels voor staatssteun versoepelen om gas- en elektriciteitsprijzen los te koppelen. In de komende drie maanden moet daarnaast 500 miljoen euro beschikbaar komen voor stroomcontracten voor de lange termijn.

Actieplannen voor eind dit jaar zijn gericht op een verlaging van de belasting op elektriciteit en het afschaffen van heffingen die geen directe koppeling hebben met energiekosten. Ook moet er een beloning komen voor flexibel elektriciteitsgebruik. In de plannen is in allerijl ook ruimte gemaakt voor waterstof. Met name Frankrijk maakt zich sterk voor de inzet daarvan als energiedrager.

De Europese visie voor landbouw en voedsel is in de afgelopen weken eveneens aangescherpt. Hoofddoel is meer zelfvoorzienend worden in de voedselvoorziening van de eigen bevolking. Ook moeten de plannen ertoe leiden dat er weer meer kunstmest en kunstmestvervangers in Europa worden geproduceerd, in plaats van import uit Rusland en Wit-Rusland.

Onzekerheid voor SIG&F

Tegenover al deze plannen staat dat een herverdeling van de geldstromen weleens het einde kan betekenen voor de subsidie van de Sector Interventie Groenten & Fruit (SIG&F), het potje dat van oudsher bekend staat als de GMO-gelden.

Hoewel het budgetprogramma voor SIG&F nog doorloopt tot 2027 komt de vraag of deze geldstroom daarna nog nodig is in de komende maanden al op tafel te liggen. Schevel geeft aan dat onzeker is dat voor de volgende vijf jaar weer een subsidie voor SIG&F beschikbaar komt.

Hoe de Brusselse plannen voor betaalbare energie worden vertaald naar de lidstaten is aan de landen zelf. 'Brussel maakt de plannen, maar hoe ze worden uitgevoerd is bijvoorbeeld aan Nederland. Vaak wordt gezegd: dat mag niet van Brussel. Er mag best veel van Brussel, maar je moet wel de goede vragen stellen', benadrukt Schevel.