Europa bereidt zich voor op Trumps handelstarieven

De Amerikaanse president Donald Trump heeft al aangekondigd binnenkort importheffingen in te voeren op goederen uit de EU. Deze tarieven zullen gelden voor een breed scala aan producten, waaronder auto's en veel andere goederen. Wat Trump precies van plan is, is nog niet bekend.

Europa zal reageren op importheffingen. Dat antwoordde minister Caspar Veldkamp van Buitenlandse Zaken deze week op Kamervragen. Die Europese reactie moet robuust, proportioneel en de-escalerend worden, vindt Veldkamp. Hij meldt ook dat de lidstaten van de EU en de Europese Commissie hierover vertrouwelijk overleg hebben en voorbereidingen treffen.

Staal en aluminium

Wat die reactie precies is of zou moeten zijn, wil de minister niet zeggen voor 12 maart. Dat is de datum waarop de VS een heffing wil invoeren op staal en aluminium uit onder meer Europa. 'We gaan dat niet voor die tijd uit de doeken doen, want dat schaadt onze onderhandelingspositie', zegt Veldkamp.

Ook Eurocommissaris Christophe Hansen voor Landbouw rekent op een tegenreactie. Dat zei hij tijdens een bezoek aan een Franse landbouwbeurs. 'Als we worden geraakt, moeten we uiteraard reageren', zegt de Luxemburger.

Het counteren van Trump met tarieven op Amerikaanse producten noemt Hansen 'noodzakelijk, maar onwenselijk'. 'Het is echt schadelijk voor de trans-Atlantische relaties, maar het is ook een grote uitdaging voor zowel de Europese als Amerikaanse landbouwsector. We mogen niet vergeten dat we in beide richtingen exporteren en importeren.'

Handelsbazooka

De EU heeft een 'wapen' in handen: het Anti-Coercion Instrument (ACI). Dit heeft de EU ingesteld om zich te wapenen tegen de toenemende economische druk in het veranderende geopolitieke klimaat. Het ACI wordt in de Brusselse wandelgangen ook wel de Europese 'handelsbazooka' genoemd.

Het instrument is eind 2023 ingesteld en dient als afschrikmiddel tegen economische dwangmaatregelen tegen de EU. Bij de invoering van het ACI speelden vooral de handelstarieven die Trump in zijn eerste termijn als president oplegde aan de EU. Maar het wordt ook beschouwd als wapen tegen de toenemende economische invloed van China.

Het ACI geeft de EU een breed scala aan mogelijke tegenmaatregelen als een land weigert economische dwang weg te nemen. Deze omvatten het opleggen van tarieven, beperkingen op de handel, diensten, intellectuele eigendomsrechten en beperkingen op de toegang tot het doen van investeringen en het mededingen om overheidsaanbestedingen.

Concurrentiepositie

Mocht Trump ook de voedselimporten treffen met hogere handelstarieven, dan heeft dat grote gevolgen voor de concurrentiepositie van de Europese landbouwsector, stelt Rabobank in een rapport.

Wanneer de EU vergelijkbare tarieven aan de Amerikaanse exportproducten oplegt, heeft dit volgens Rabobank 'aanzienlijke gevolgen' voor kopers en verwerkers van Amerikaanse grondstoffen, waaronder bedrijven in de zuivel-, varkens- en pluimveesector.

Import en export

De export van voedsel en landbouwproducten van de EU naar de VS bedraagt ??38 miljard euro, terwijl de import slechts 14 miljard euro bedraagt. Vanuit handelsoogpunt lijkt de VS dus belangrijker voor de EU dan andersom.

De EU exporteert een breed scala aan verwerkte voedselproducten naar de VS, waaronder wijn, dranken, zuivel en verwerkt fruit. Tegelijk importeert Europa vooral Amerikaanse grondstoffen en tussenproducten, zoals soja en bosbouwproducten.

Complex web

Behalve de EU worden ook Canada, Mexico en Brazilië geconfronteerd met door de VS opgelegde tarieven. Zij zullen waarschijnlijk ook terugslaan. Dit zou volgens Rabobank kunnen resulteren in een complex web van regionale en sectorale interacties die de wereldhandel veranderen.

Een wereldwijde handelsoorlog heeft zo effecten die verder gaan dan de oorspronkelijke handelsstroom die wordt belast.