'Laat Trump, doe zaken met andere landen'

Dat advies hebben deskundigen van verschillende universiteiten gegeven aan Nederlandse politici tijdens een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer. Bij zo'n rondetafelgesprek lichten genodigden toe hoe zij over een onderwerp denken. Kamerleden kunnen hun vragen stellen.

De Kamerleden maken zich zorgen over importheffingen op Europese producten. Hoogleraar Charles van Marrewijk van de Universiteit Utrecht nuanceert die impact. 'Trump speelt een 'powergame', maar zijn power is beperkter dan hij denkt. De Verenigde Staten zijn goed voor 15 procent van de wereldwijde economie. Dat betekent dat 85 procent voor rekening komt van andere landen. De rest van de wereld is belangrijker voor ons.'

Van Marrewijk wijst op de mogelijkheden voor de EU om nieuwe verdragen te sluiten met andere landen. De huidige situatie kan volgens hem dan ook kansen bieden voor de EU.

Nieuwe markten

Ook hoogleraar Haroon Sheikh van de Vrije Universiteit Amsterdam en de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid adviseert Europa om de bakens te verzetten en verdragen met andere landen en regio's te sluiten. Hij noemt daarbij als eerste India. 'Niet voor niets heeft voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie daar onlangs een bezoek aan gebracht. Het land heeft een groot potentieel.'

Andere opties zijn volgens Sheikh de Mercosur-landen (Brazilië, Argentinië, Uruguay, Paraguay en Bolivia) en de Asean-landen, de associatie van tien Zuid-Aziatische landen met onder meer Indonesië.

Tot slot adviseert Sheikh ook naar Afrika te kijken waar een aantal landen een stormachtige ontwikkeling doormaakt. 'China en enkele andere landen zien Afrikaanse landen vooral als dynamisch. In Europa denken we vooral aan immigratie. Het is die mindset die deals in de weg staat. We moeten ons afvragen welke synergie er mogelijk is.'

Heffingen op agrarische producten

Trump heeft eerder aangekondigd importheffingen op te leggen op Europese landbouwproducten. Deze extra tarieven moeten volgens hem ingaan op 2 april. Eerder heeft hij ook al heffingen gelegd op producten uit onder meer China, Mexico en Colombia.

Als reactie op de Amerikaanse maatregel heeft ook China importheffingen aangekondigd, van 10 tot 15 procent op een aantal Amerikaanse agrarische producten. Die gaan maandag in. Het percentage van 15 procent geldt voor Amerikaanse kip, tarwe, mais en katoen. Het percentage van 10 procent geldt voor sojabonen, rund- en varkensvlees, groente, fruit en zuivelproducten uit de VS.

Terugslaan

Van Marrewijk denkt dat Europa beter voorzichtig kan zijn met een reactie op de aangekondigde handelstarieven. 'De tarieven raken vooral de Amerikaanse bevolking. Als Trump zich in de voet schiet, moeten wij niet hetzelfde doen', benadrukt hij.

'China reageert redelijk goed met acties op sectoren die Trump raken, zoals de landbouw. Ze geven het signaal dat ze willen de-escaleren', zegt de Utrechtse hoogleraar. 'Canada gaat er hard in. Als Trump nu zijn importtarieven nog eens verhoogt, helpt dat de VS en Canada niet. We zullen zien welke strategie het meest succesvol is.'

Sheikh pleit voor enig begrip voor de harde reactie van Canada. 'Wat gebeurt er als je niet krachtig reageert? Dan wordt er nog een keer over je heen gelopen. Dat is waarom Canada, maar ook de Oekraïense president Volodymyr Zelensky zo fel hebben gereageerd.'

Groter geheel

Sheikh wijst er ook op dat Trump de onderhandelingen over handelsafspraken ziet als onderdeel van een groter geheel. 'Dat zag je bij de acties tegen Canada, China en Mexico. Dat ging ook om de drug fentanyl, die volgens Trump via de drie landen veel te eenvoudig de VS binnenkomt.'

Voor Europa gaan handelsverdragen om welvaart, waarden en (militaire en economische) zekerheid. 'Maar we bevinden ons in een moeilijke periode om de welvaart en waarden te krijgen', zegt Sheikh. 'Dat zie je met het gas. We gaan van Russisch gas af en sluiten een verdrag met Qatar. Dan kun je met hen niet in gesprek gaan over mensenrechten.'

Desondanks heeft iedereen in meer of mindere mate iets te winnen bij handelsverdragen, stelt Van Marrewijk. 'Kijk naar Noord- en Zuid-Korea. Het ene land sluit zich af, het andere stelt zich open. Het verschil in ontwikkeling is duidelijk.'