‘De Werkplaats is een netwerkmoment waar je samen het goede gesprek voert’

Frank vertelt over de uitdagingen voor de landbouw in de provincie wat betreft de voorbereiding op klimaatveranderingen en op verduurzaming. En over het belang van een goede aansluiting tussen beleid en praktijk.

Frank: 'Zuid-Holland heeft veenweidengebied, en daardoor te maken met bodemdaling en CO2-emissies. De provincie is uniek in die zin dat het veel veehouderijen heeft, maar ook akkerbouw en veel glastuinbouw. Zoals elders spelen hier te veel water, bij regen en piekbuien en te weinig water, hittestress in stedelijk gebied, een rol. Verzilting van de grond aan de kust dreigt. En ten aanzien van peilniveaus, en in algemene zin voor beschikbaarheid, is de vraag of er voldoende zoetwater voorradig is. Genoeg uitdagingen dus.'

Vroegtijdig in gesprek gaan

Voor de peilopzet wordt momenteel een Omgevingseffectrapportage opgesteld, waarin de effecten in brede zin worden onderzocht. Met het waterschap wordt gekeken naar waterbuffering, door het verhogen van organische stof. Daarbij wordt tegelijk naar een verdienmodel voor de boer gekeken. Echter, door de huidige vraagstukken rondom mest is dit nu nog geen optie.

Dan rijst de vraag wat overheden kunnen doen. Frank geeft aan dat het belangrijk is om vroegtijdig met alle partijen in gesprek te gaan. 'Met alle uitdagingen is het voor de boer altijd de vraag wat er voor hemzelf in zit. Laat daarom het beleid goed op de praktijk aansluiten. En faciliteer gesprekken met boeren, overheid, waterschap en wetenschap. In Zuid- Holland zijn er de Groene Cirkels. Dat zijn gesprekstafels waar men 'grensontkennend denkt', rond thema's in gebieden. Voorbeelden zijn rond het Heineken complex, rond Farm Frites en 'Kaas en Bodemdaling'. Er zijn ongeveer 40 fieldlabs met kleine en grote innovatieve experimenten. In Zuid-Holland zijn de gebiedsprocessen belangrijk.'

Goed voorbeeld doet volgen

'Na het wegvallen van het transitiefonds zijn deze processen meer bottom-up georganiseerd. Dit gebeurt in deelgebieden in de provincie, waarbij gebiedsmanagers vanuit de ZHPLG-processen de relatie met de boeren onderhouden. We hopen op een extra impuls, zodra de Zuid-Hollandse Landbouwkoers naar verwachting in het najaar in werking zal treden. De gebieden komen zelf met een 'gebiedsbod'.

'Daarin geeft men aan wat men zelf op kan pakken, en dus ook geen extra middelen vraagt. Wat met lichte maatregelen gerealiseerd kan worden, bijvoorbeeld door het wegnemen van belemmeringen of een kleine subsidie. En tenslotte wat zwaardere systeemmaatregelen vraagt en door de provincie bij het Rijk worden aangedragen. Veel gebieden hebben dit al gedaan.'

Een helder overzicht

Frank heeft een kaart van de provincie in zijn werkkamer, met stickers die de stand van de plannen in de gebieden aangeeft. De landbouwkoers moet leiden tot een landbouw uitvoeringsprogramma. Zuid-Holland werkt ook aan KPI's in relatie tot doelsturing. Een bekend voorbeeld is het initiatief in Midden-Delfland.

Daar werken 48 melkveehouders met de gemeente gebiedsgericht samen aan het door ontwikkelen en stimuleren van kringlooplandbouw middels een beloningssysteem. En dit al 15 jaar. De provincie probeert de aanpak te vertalen naar veenweiden en akkerbouw. Deze ontwikkeling is echter nog pril.

Delen van lokale kennis en expertise

'Zuid-Holland heeft ook een Klimaatonderlegger ontwikkeld. Dit is een digitale applicatie met kaartlagen. Daarin wordt inzichtelijk gemaakt welke ontwikkelingen en opgaven er zijn, in welk gebied en op welk moment. Vanuit het verleden, het heden en zelfs tot het jaar 2100. Hiermee kan de boer zien waar hij in zijn gebied aan kan werken. Welke (maatschappelijke) doelen er zijn, zodat hij de effecten kan bepalen voor de bedrijfsvoering. Oftewel, wat is het effect op het boerenerf? En hoe financieren we dat? Kortom, een mooi instrument.'

'Samenwerking tussen boeren, overheid en ook kennisinstellingen is belangrijk voor een toekomstbestendige landbouw. Coachingstrajecten zoals 'Boeren met Perspectief' laten zien dat dit mogelijk is. Het Landbouwloket kan hierin een sleutelrol spelen. We proberen provinciale kennis en expertise nog meer lokaal in te zetten. Daarom is het van belang dat we kennisgever en kennisvrager bij elkaar brengen. Het loket voorziet hierin.'

Advies voor het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB)

Het GLB biedt kansen en mogelijkheden om op het boerenerf en in een gebied de transitie in de landbouw te ondersteunen en bij te dragen aan klimaatadaptatie, -mitigatie en biodiversiteit. Voor het GLB heeft Frank dan ook een helder advies: 'Maak beleid dat past bij het boerenerf. Begin het gesprek op tijd – samen kom je verder, ook voor de toekomst van het GLB. De Werkplaats op 23 mei biedt zo'n kans elkaar te ontmoeten. Het is een netwerkmoment met een basis voor het luisteren naar elkaar. Kortom, de gelegenheid om samen het goede gesprek te voeren!'