Avebe wil grotere stappen zetten in verhogen aardappelgeld

Aardappelen vormen de levensader voor het aardappelzetmeelconcern. Zonder aardappelen gebeurt er niks. Nu de teelt van zetmeelaardappelen in de hele Europese Unie afneemt is het hoog tijd om de daling in het areaal een halt toe te roepen. Verhoging van het aardappelgeld is daarvoor het juiste medicijn, beseffen ze ook bij Royal Avebe.

Het concern maakt deze week bekend dat de prestatieprijs van oogst 2023 uitkomt op 118,62 euro per ton aardappelen op basis van 19 procent zetmeel. CEO David Fousert aarzelt even als hem wordt gevraagd of hij tevreden is met deze prijs. 'Ja en nee', antwoordt hij. 'Wij zijn niet in staat geweest de prijs van 2022 te evenaren. Maar het positieve is dat de stijging op langere termijn wel doorzet.'

Avebe had in 2023-2024 te maken met tegenwind. De vraag naar aardappelzetmeelproducten nam af en mede daardoor kwamen de verkoopprijzen onder druk te staan. Het afstoten van een deelneming in Turkije, Nisasta, heeft ook grote invloed op de uitbetalingsprijs van oogst 2023 gehad.

Volgens plan zou de eenmalige last voor het afstoten van de aandelen in Nisasta in 2022-2023 worden geboekt. Door vertraging in de goedkeuring van de Turkse mededingingsautoriteiten is deze afboeking een seizoen later in de jaarrekening opgenomen.

Verlies van 14 miljoen euro

De aandelenverkoop levert Avebe een verlies op van 14 miljoen euro. Dat komt neer op zo'n 8 euro per ton aardappelen, aldus Fousert. Als deze eenmalige last een jaar eerder kon worden opgenomen zoals gepland, zou de prestatie-indicator in beide jaren uitkomen op zo'n 126 euro per ton.

Avebe heeft om twee redenen afstand gedaan van de belangen in Nisasta. 'Allereerst is de inflatie in Turkije bijzonder hoog en daarmee gaat je eigen vermogen hard omlaag', stelt de Avebe-CEO. 'Ten tweede behoren de Turkse activiteiten niet meer tot de kern van Avebe, omdat de toepassingen in textiel en papier weinig toegevoegde waarde opleveren.'

Met de strategie 'versterken en versnellen' als leidraad probeert de aardappelverwerker zoveel mogelijk meerwaarde uit de aardappelen van aangesloten telers te halen. Dat betekent dat het concern terugtreedt uit bulkmarkten. 'De basis kan beter. Daarnaast moeten we nieuwe verdiencapaciteit creëren door onderscheidend te zijn met zetmeel en eiwit voor plantaardige toepassingen. Tot slot wordt gekeken naar andere eiwitten of samenwerkingen', geeft Fousert aan.

Belangrijke positie Averis

In het hoofdstuk duurzame groei komt ook een stevigere positie van kweekbedrijf Averis. Avebe wil nieuwe rassen op een slimmere manier in de markt zetten, zodat leden ook van de voordelen van dit kweekbedrijf kunnen profiteren. Nieuwe rassen moeten minimaal dezelfde opbrengsten hebben als het bestaande rassenpakket.

'Afgezien van jaarlijkse wisselingen, streven wij naar 1 procent hogere opbrengsten per jaar', laat Fousert weten. Het areaal met Averis-rassen neemt snel toe. Avebe spreekt van een verdubbeling naar 8.706 hectare in een jaar tijd. De beschikbaarheid is nog de beperkende factor, want de vraag is groter.

Avebe houdt er wel rekening mee dat het totale areaal zetmeelaardappelen zo'n 10 tot 15 procent krimpt. Vooral door maatregelen die telers worden opgelegd vanuit het achtste actieprogramma Nitraatrichtlijn. In plaats van de vrij gangbare 1 op 2 teelt moeten telers afschalen naar 2 op 5.

Dat effect is volgens Fousert al te merken in het areaal van 2024. De totale oppervlakte aan zetmeelaardappelen in Nederland is dit jaar met 14 procent afgenomen tot 36.500 hectare. Om dit verlies aan hectares te compenseren zoekt Avebe nieuwe telers in Duitsland. Volgens Fousert heeft een acquisitieronde uitgewezen dat er in Weser-Ems en verder naar het oosten wel enige vraag is naar aandelen van Avebe. In Nederland is het teeltgebied verder uitgebreid, maar voor areaalgroei kijkt hij vooral naar Duitsland.

Stijgende lijn

Om de telers perspectief te bieden, houdt het aardappelzetmeelconcern de leden voor dat het bedrijf streeft naar een verhoging van het aardappelgeld met 25 euro per ton in vijf jaar tijd. 'Gelet op de hogere prijzen van de afgelopen twee jaar zijn wij goed op weg', stelt Fousert. 'Of er elk jaar 10 euro boven op de prijs komt weet ik niet, maar de stijgende lijn moet erin blijven.'

Achter de schermen onderzoekt het aardappelzetmeelconcern of een vlokkenlijn een zinvolle uitbreiding is van de activiteiten. De laatste jaren is er een sterk toenemende vraag naar vlokken, geeft Fousert aan. Bestaande klantrelaties vragen er ook om bij Avebe. Volgend jaar besluit het concern of er een vlokkenlijn moet komen.

Zo'n investering moet ertoe bijdragen dat Avebe minimaal hetzelfde betaalt voor de aardappelen als de concurrentie. Daartoe rekent Avebe het Duitse Emsland, maar ook de producenten van aardappelvlokken. In 2022 betaalde Avebe beter dan Emsland, maar in 2023 was dat niet het geval. Fousert: 'Wij moeten ervoor zorgen dat wij dit seizoen weer beter betalen. Uiteindelijk moeten wij gelijk of iets meer betalen dan de concurrentie', benadrukt hij.

Wisselende opbrengsten

Het jaar 2024 heeft de telers na een zeer late start van het seizoen zeer wisselende opbrengsten opgeleverd. 'Sommige aardappelen zijn pas in de tweede of derde week van juni geplant', weet de Avebe-CEO. Uiteindelijk is gemiddeld gerekend toch sprake van een bovengemiddelde oogst, ook vanwege een zetmeelgehalte van 20,3 procent.

Daarnaast zijn er ook andere aardappelen gekocht tijdens de oogstperiode. In het resterende deel van het afzetseizoen moet blijken of nog meer kansen zich voordoen om aardappelen in de markt te kopen. Dat hangt van de prijzen af. Op dit moment zijn de aardappelen te duur om bij te kopen. 'Maar misschien komen er nog kansen in de tweede helft van het seizoen', oppert Fousert.

De markt voor aardappelzetmeel is in ieder geval verbeterd ten opzichte van vorig jaar. 'De verkoopprijzen zijn goed en de vraag is licht stijgend', besluit de CEO van Avebe.