PRRS-voorlopers gebruiken minder antibiotica bij varkens

PRRS staat voor 'porcine reproductive and respiratory syndrome'. Het virus leidt tot vruchtbaarheids- en luchtwegproblemen en veroorzaakt vaak secundaire infecties, doordat het afweersysteem wordt aangetast. Het heeft een grote impact op de gezondheid en daarmee het welzijn van varkens, wat ook forse financiële gevolgen heeft.

Het PRRS-voorloperproject startte in 2021. De aanpak was vooral gericht op preventie; voorkomen dat het virus zich binnen en tussen bedrijven verspreidt. Aan het project deden zeven dierenartspraktijken mee met elk zeven varkensbedrijven. 'Het doel van het project was te onderzoeken hoe de bestrijding van de virusziekte onder Nederlandse omstandigheden praktisch en effectief kan worden ingevuld', merkt specialist varkensgezondheidszorg Tijs Tobias van Royal GD op.

De deelnemers aan het voorloperproject hadden hun eigen doelstelling en werkten daaraan vanuit een persoonlijk plan. Zij hielden bij welke maatregelen zij namen en wat de effecten waren. Daarnaast werd ervaring opgedaan met een nieuw monitoringsprotocol dat binnen CoViVa is ontwikkeld. Die monitoring draagt bij aan bewustwording over waar het virus op het bedrijf zich bevindt, geeft Tobias aan.

Het protocol kwalificeert bedrijven als goud, zilver en brons, afhankelijk van de mate waarin virus of antistoffen worden aangetroffen. Tobias: 'De focus lag op de uitstroom van PRRS-vrije biggen en bij die groep werd het virus inderdaad minder vaak aangetoond.' Over individuele dieren wordt niets gezegd, maar wel over de uitstroom. 'Heb je regelmatig negatieve uitslagen, dan wordt de zekerheid dat het bedrijf vrij is van PRRS groter.'

Tijdens de looptijd van het project is geen van de deelnemende bedrijven vrij geworden van PRRS. Wel daalde het aantal bedrijven waar het veldvirus werd gevonden. Daarnaast werd alleen vaccinvirus gevonden op 10 van de 41 bedrijven waar via 'sequencing' de DNA-structuur van het virus kon worden bepaald. Eén deelnemer was PRRS-vrij en is dat ook gebleven.

DDD met 28 procent omlaag

Verder werd duidelijk dat het verlagen van de PRRS-virusdruk van invloed is op het gebruik van antibiotica. De gemiddelde dierdagdosering (DDD) van de deelnemende bedrijven lag bij de gespeende biggen over 2023 op 15,3. Deze daalde met 28 procent naar 11,1 DDD, terwijl het landelijke antibioticagebruik bij de gespeende biggen dat jaar steeg van 14,6 naar 16 DDD.

Bij de zeugen en vleesvarkens was ook sprake van een lichte daling in het antibioticagebruik. In tegenstelling tot die bij de gespeende biggen, is de daling bij deze twee diergroepen niet significant. Het aantal doodgeboren biggen per worp daalde volgens Tobias van 2,9 naar 1,2, wat gelijk is aan het landelijk gemiddelde. De uitval voor spenen daalde met 0,8 procent.

Varkensbedrijven verschillen

'De diversiteit tussen de deelnemers is groot. Elk bedrijf is anders en de groep is relatief klein, maar je mag stellen dat de gezondheidsstatus bij de deelnemende bedrijven verbeterde door aandacht te besteden aan PRRS', reageert Eveline Willems, sectormanager Varkens bij Royal GD. De uitkomsten over het hele project worden bekendgemaakt tijdens het PRRS-symposium op 18 maart 2025.

Nederland heeft net als Denemarken de ambitie om vrij van PRRS te worden. Het doel van de Deense varkens- en gezondheidsorganisaties is om uiterlijk volgend jaar 85 procent van alle zeugenstapels in het land en 75 procent van alle slachtvarkens vrij te hebben van PRRS. Bij de aftrap van het PRRS-programma van CoViVa is het Nederlandse streven gesteld op 2050.

PRRS-doel kan ambitieuzer

Dierenarts Marrina Schuttert van de Varkenspraktijk in het Noord-Brabantse Someren vindt PRRS-vrij zijn in 2050 niet ambitieus genoeg. Dat zei ze onlangs tijdens de uitreiking van de Geert Reinders Penning, een waardering voor uitzonderlijke bijdragen aan de varkensgeneeskunde die zij dit jaar ontving.

Marrina is niet de enige met die opvatting. Bij de start van het project in 2021 volstond het PRRS-doel volgens Willems nog wel, maar in korte tijd is er veel veranderd in de kijk op dit virus. 'Onder de voorlopers en dierenartsen leeft het gevoel dat de bestrijding wel wat ambitieuzer mag', zegt ze. CoViVa-directeur Alfred van Lenthe beaamt dat. 'Er is draagvlak om de ambitie van PRRS-vrij aan te scherpen tot 2040, maar dan moeten we wel met elkaar de schouders eronder zetten.'

Invloed van varkenshouder

Varkenshouders hebben zelf veel meer invloed op het voorkomen van het virus dan ze denken, merkt Willems op. 'PRRS komt niet zomaar binnen. De kans dat het via de wind gebeurt is klein.' In de tijd dat de GD-sectormanager nog bij Topigs Norsvin werkte, heeft ze veel bedrijven geholpen virusvrij te worden.

Met een goede externe biosecurity, inclusief het stellen van eisen aan de gezondheidsstatus van dieren die worden aangekocht, kan PRRS volgens Willems in veel gevallen buiten de deur worden gehouden. 'Het kost soms best veel moeite, inzet en geld, maar het kan.'