Van rotte naar hoogwaardig rijpende mest

Peter Vanhoof, onderzoeker natuurinclusieve landbouw en mest- en bodemdeskundige, heeft mestmonsters genomen op alle deelnemende bedrijven. Deze heeft hij op drie manieren geanalyseerd.

Als eerste kijkt Vanhoof naar de fysische eigenschappen, zoals consistentie en homogeniteit en schuim op de mest. Vervolgens voert hij in het lab een chemische analyse uit. Hierbij kijkt de onderzoeker onder andere naar de koolstof-stikstofverhouding, totaal ammoniakale stikstof en verschillende mineralen en sporenelementen.

Waarde in euro's

Ten slotte beoordeelt de onderzoeker de mest op biologische kwaliteit. Hierbij meet hij onder meer pH, waterstofsulfide en ammoniak. Aan de hand van deze uitkomsten bepaalt Vanhoof de waarde van de mest, die hij uitdrukt in euro's.

Grofweg gezien is mest onder te verdelen in twee categorieën: rottende mest of rijpende mest. Rottende mest heeft een hoge pH, lage koolstof-stikstofverhouding en bevat veel waterstofsulfide en ammoniak.

Rijpende mest daarentegen bevat veel minder ammoniak en waterstofsulfide en heeft een hoge koolstof-stikstofverhouding. Bij rijpende mest blijft de pH ook onder de 7,1.

Volgens de bodemdeskundige is het belangrijk om goede mest te creëren, zodat planten de voedingsstoffen gemakkelijk kunnen opnemen. 'Hierdoor gaan minder nutriënten verloren en krijgen ondernemers een goede ruwvoerkwaliteit. Dit is weer goed voor de mestproductie en daarmee is het cirkeltje rond.'

Het valt Vanhoof op dat de ondernemers met de beste mest ook een gezonde veestapel hebben. 'Als de koeien gezond zijn, is de klauwgezondheid ook beter. De voetbaden zijn dan niet meer nodig. Dat is ook weer positief voor de mestkwaliteit.'

De onderzoeker concludeert dat de bedrijven die geen schuim op de mest hebben minder mais voeren en steenmeel gebruiken voor in de boxen.

Aanpassingen in rantsoen

De basis voor goede mest ligt bij het rantsoen, stelt agrarisch adviseur Harm Rijneveld. 'Koeien kunnen meer met eiwit dan wij denken. Als je een laag ruweiwitgehalte voert, is er een hogere recirculatie van ureum via speeksel en penswand', zegt hij.

'Ook het zetmeelgehalte kan omlaag. Dit is beter voor de pens-pH en de vertering. Zowel voor de vertering en dus opname van nutriënten als voor de feces-urineverhouding is de passagesnelheid ook van belang. Als deze te hoog ligt, drinken koeien meer water. Hierdoor zit er in verhouding te veel urine in de mest, de pH stijgt en de mestkwaliteit gaat omlaag', legt Rijneveld uit.