Open sierteelt leeft voorschriften juist middelengebruik onvoldoende na

'Telers, voorkom dat gewasbeschermingsmiddelen buiten het perceel terechtkomen en daardoor risico's geven voor water, gezondheid en biodiversiteit. Neem verantwoordelijkheid voor het juiste gebruik van middelen volgens de voorschriften.' Dat stelde senior inspecteur Martine van IJzendoorn van de NVWA donderdag tijdens de Dag van Innovatiekringen bij Boomkwekerij Maarten van Overbeek.

De bijeenkomst in het Brabantse Oirschot was bedoeld voor telers van bomen, vaste planten en zomerbloemen. Van IJzendoorn gaf daar een toelichting op de inspectieresultaten over de naleving van nationale en Europese gewasbeschermingsregels.

134 inspecties

De NVWA voerde in 2022 in totaal 134 inspecties uit in de onbedekte sierteelt: 60 in de boomkwekerij, 42 in de bloemisterij (vooral zomerbloemen) en 32 in vaste planten. Daaruit blijkt dat 61 procent van de bedrijven de regels naleeft. In 2017 was de naleving beter: 82 procent.

Volgens de NVWA paste in 2022 circa 25 procent van de geïnspecteerde telers toegelaten gewasbeschermingsmiddelen onjuist toe en/of gebruikten ze niet-toegelaten middelen. Kijken we specifiek naar de sectoren in de onbedekte sierteelt, dan maakten van de 60 geïnspecteerde boomteeltbedrijven 28 ondernemers één of meerdere overtreding(en). Daarmee was de naleving 63 procent.

Onder de vasteplantentelers zijn twee jaar geleden 32 bedrijven door de NVWA geïnspecteerd. 15 bedrijven waren minstens één keer in overtreding. De naleving komt daarmee eveneens op 63 procent. Voor telers van zomerbloemen komt de naleving uit op 57 procent. Van de 42 geïnspecteerde bedrijven begingen er 20 één of meerdere overtreding(en).

Veel overtredingen in drift

Verder voert de NVWA ook toepassingsinspecties uit in de onbedekte sierteelt. Daaruit blijkt dat vooral boomkwekers in 2020, 2021, 2022 en 2023 overtredingen begingen. In vier jaar ging het van de 19 overtredingen 10 keer om drift.

Ondanks de drift, waardoor NVWA gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater vond, is de boomkwekerij meetbaar schoner geworden. Dat blijkt uit metingen die voor de Bestrijdingsmiddelenatlas oppervlaktewater worden gedaan, meldde assistent professor Marco Visser van Universiteit Leiden donderdag aan de aanwezige boomtelers.

'Sinds 2014 is het aantal normoverschrijdingen in de boomkwekerij met 70 procent afgenomen. De jaarlijkse afname tussen 2014 en 2023 is ongeveer 12 procent.' Normen voor waterkwaliteit zijn bepaald op basis van de drie D's: dosis, duur en dier. Bij duur gaat het om de mate van blootstelling aan de werkzame stof en bij dier betreft het de concentratie waarbij 50 procent van de individuele waterorganismen binnen enkele uren sterft.

Visser wijst daarbij op een uitspraak van Paracelsus, grondlegger van de moderne toxicologie in de zestiende eeuw: 'Dosis sola facit venenum: alleen de dosis maakt het vergif.' Daarnaast geeft de assistent professor aan dat monitoring van normoverschrijdingen een integraal onderdeel is van de milieuwetgeving. 'De Wet verontreiniging oppervlaktewateren (WVO) is in 1970 ingevoerd, de Europese Kaderrichtlijn Water in 2000.'

10 miljoen metingen

De Bestrijdingsmiddelenatlas geeft op grond van meetgegevens van regionale waterbeheerders een landelijk beeld van de gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater. De atlas bestaat ruim twintig jaar. Van 1997 tot 2023 zijn al meer dan 10 miljoen metingen uitgevoerd, jaarlijks vinden meer dan 800.000 metingen plaats door hoogheemraadschappen, drinkwaterbedrijven en Rijkswaterstaat.

De aanwezigheid en trends van gewasbeschermingsmiddelen in Nederlands oppervlaktewater worden door de Bestrijdingsmiddelenatlas inzichtelijk gemaakt. Dit is bedoeld om het milieubeleid en waterkwaliteitsbeheer te ondersteunen. Daarnaast heeft de atlas een maatschappelijk doel; het is een communicatiemiddel waarmee iedereen op basis van dezelfde cijfers kan overleggen. Onlangs is de atlas geactualiseerd met meetgegevens van 2023.