Kamer niet gerust op nieuwe derogatie en wil plan grondgebondenheid

De zorgen bleken afgelopen twee dagen bij de behandeling van de landbouwbegroting in de Tweede Kamer. Veel Kamerleden vrezen dat veehouders in financiële problemen komen omdat ze hun mest niet kunnen plaatsen en de kosten van afvoer niet kunnen dragen. De deze week aangenomen wijziging van de meststoffenwet – met afroming van dierrechten en lagere mestproductieplafonds – achten zij daarvoor onvoldoende.

Eline Vedder (CDA) vreest een koude sanering en voorziet dat alleen de grootste en sterkste bedrijven kunnen blijven bestaan. Laura Bromet (GroenLinks-PvdA) deelt die zorg. ‘Ik vrees dat komend jaar wordt gedomineerd door boeren die failliet gaan.’ Ook andere partijen uiten dergelijke zorgen.

Partijen dringen bij de bewindsvrouw aan op een ‘plan b’ voor als het haar niet lukt een derogatie – en dus meer mestplaatsingsruimte - terug te krijgen. Wiersma is daar wel positief over. Ze wijst onder meer op wetenschappelijke rapporten die aantonen dat de waterkwaliteit bij derogatiebedrijven beter is. Wel erkent ze dat er dan nog flinke stappen op het gebied van water- en milieukwaliteit moeten worden genomen.

Geen appeltje-eitje

‘Het is geen appeltje-eitje dat ik we derogatie terughalen met een bezoekje aan Brussel. Daar gaat meer tijd overheen’, zegt Wiersma. ‘We moeten zien dat we aan de waterkwaliteit werken en dat doen we onder meer doordat we NV-gebieden hebben aangewezen.’

Wanneer Nederland een nieuw verzoek voor derogatie indient, kan Wiersma niet zeggen, omdat dit onderdeel uitmaakt van diplomatieke gesprekken. Overigens heeft ze nog niet inhoudelijk met de Europese Commissie over een derogatie gesproken. Momenteel worden er in Brussel geen nieuwe besluiten genomen. De bewindsvrouw wacht tot de nieuwe commissaris is aangetreden. Wel zijn er gesprekken gevoerd met andere lidstaten.

Partijen, waaronder coalitiepartners VVD en NSC, denken dat een nieuwe derogatie kansrijker is als de Nederlandse veehouderij grondgebonden wordt. De Kamer nam dinsdag met steun van deze regeringspartijen al een motie aan waarin Wiersma wordt gevraagd om in de eerste helft van 2025 met een uitgewerkt voorstel te komen voor een grondgebonden veehouderij.

De minister was al van plan een onderzoek naar de impact van grondgebondenheid te laten uitvoeren. Haar voorstel zal zijn gericht op de melkveehouderij, laat Wiersma na het debat weten.

Nog geen meerderheid

Overigens betekent het aannemen van deze motie nog niet dat dezelfde partijen in zullen stemmen met een vorm van grondgebondenheid. Een Kamermeerderheid voor het daadwerkelijk invoeren van een norm voor grondgebondenheid is daarmee nog allerminst zeker. Partijen laten hun uiteindelijke stem afhangen van de economische impactanalyse die onderdeel uitmaakt van het onderzoek dat door Wageningen University & Research zal worden uitgevoerd.

Wel dringen partijen Kamerbreed aan op spoed. Aangezien Wageningen University & Research het onderzoek nog moet uitvoeren, komt het niet eerder dan voorjaar 2025 op de politieke agenda.

Ondanks de kritiek van coalitiepartijen VVD en NSC tijdens het begrotingsdebat voelt Wiersma zich voldoende gesteund om haar beleid uit te voeren. ‘Deze partijen hebben hoofdlijnenakkoord ook medeondertekend’, aldus de bewindsvrouw.