'Stoppen met melken is de verstandige keuze voor mijn gezin en bedrijf'

Burgers, nu nog melkveehouder in het Gelderse Spankeren, stapt van de trekker met voerwagen af om zijn verhaal te doen. 'Het jongvee moet maar even wachten', lacht hij. Aan de keukentafel in de boerderij die al sinds 1800 in de familie is, doet de nuchtere boer zijn verhaal. Eén ding wil hij heel duidelijk stellen: hij is niet zielig. Stoppen is een weloverwogen keuze waaraan een maandenlang proces vooraf is gegaan.

Het is de verstandige keuze, beredeneert Burgers. Hij is columnist voor Nieuwe Oogst en maakte zijn beslissing om te stoppen met melkvee onlangs bekend in zijn column. 'Van oorsprong is dit een kleine boerderij. Toen ik in 1997 bij mijn vader in maatschap kwam, molken we dertig koeien.'

Maar Burgers wilde graag groeien. 'We zijn flink aan het investeren geweest. In 2007 heb ik het bedrijf helemaal overgenomen en uiteindelijk molken we tachtig koeien. Met het bedrijf heb ik altijd mijn brood kunnen verdienen, maar het hield niet veel over, al waren de laatste jaren best goed.'

In het ideale scenario levert het bedrijf genoeg geld op om tijdig te kunnen investeren. Daarmee wordt de belastingdruk verlaagd, waardoor meer koeien kunnen worden gemolken zodat de efficiëntie en het arbeidsgemak toenemen en het bedrijf nog beter gaat draaien. 'Zo ver ben ik nooit gekomen, eigenlijk liepen we altijd achter de feiten aan', blikt de melkveehouder terug.

Er waren momenten waarop hij stevig nadacht over de koers die hij moest varen. Dat Burgers voorheen buiten de deur heeft gewerkt in de agrarische sector en nevenfuncties bekleedde bij onder meer het Gelders Agrarisch Jongeren Kontakt (GAJK) en Royal FrieslandCampina heeft hem ook wijzer gemaakt.

'Ik ben me bewust van wat ik wil en waarom, van waar ik sta en waar ik heen wil. Ik wist ook dat er voor mij als kleine boer maar iets hoefde te gebeuren en dat ik dan als eerste het loodje zou leggen', vertelt Burgers.

'Ik ben een denker en neem weloverwogen beslissingen', vervolgt de melkveehouder. 'Neem de aankoop van grond. Als je genoeg financiële armslag hebt, is dat een verstandige beslissing waarmee je als bedrijf verder kan. Voor mij zou het een wilde gok zijn. Tot welke prijs wil je je bedrijf uitbreiden als het eigenlijk niet kan? Mijn gezin hoeft niet te boeten voor het feit dat ik graag koeien wil melken.'

Zo'n moment dat Burgers met de neus op de feiten werd gedrukt, was er in 2014. 'Ik had zelf wat gezondheidsproblemen en de koeien ook. Daarbij raakte ik 12 hectare pachtgrond kwijt. Toen merkte ik goed hoe kwetsbaar ik, of liever gezegd het bedrijf, was.'

Toch speelde het idee van stoppen toen nog niet door zijn hoofd. Het was er het moment ook niet voor, met het einde van de melkquotering. 'Ik had niet het gevoel dat het af was. Als ik toen was gestopt, zou dat uit zwakte zijn geweest.' Het is ook niet zo dat Burgers is uitgekeken op het vak. 'Ik ga elke dag met plezier de stal in. Ik vind het altijd mooi om te kijken naar mijn koeien, in mijn zelfgebouwde stal. Die passie was er altijd.'

Inkomen halen onmogelijk

Waarom dan toch stoppen? 'Ik bleek piekbelaster te zijn. Er slaat 21 kilo stikstof van mijn tachtig koeien neer in een straal van 25 kilometer. Dat is een groot deel van de Veluwezoom. Omgerekend is het 75 kilo kunstmest in dat hele gebied. Dat valt best mee, maar het is zoals het is.' Als piekbelaster wordt het moeilijker het bedrijf op een rendabele manier voort te zetten. 'De stal renoveren kan niet, want je krijgt geen geld van de bank.'

Toch is stikstof niet de reden dat de melkveehouder er de brui aan geeft. Dat is de afbouw van derogatie. 'Daardoor vertienvoudigen de kosten van mestafzet. Het is onmogelijk om dan nog een fatsoenlijk inkomen uit het bedrijf te halen. Ik houd simpelweg niet genoeg geld over om van te leven.'

Burgers constateert het ogenschijnlijk nuchter, maar het zit hem duidelijk dwars dat het boeren voor hem zo goed als onmogelijk wordt. 'Het is toch triest dat ik met niets doen meer geld kan verdienen dan met koeien melken?', klinkt het afgemeten.

Om de regie toch in eigen hand te houden, meldde Burgers zich vorig jaar meteen aan voor de piekbelastersregeling. 'Met het idee: als ik dat niet doe, kan het later misschien niet meer. Hoe langer ik in dat traject zat, hoe helderder het werd dat er maar één conclusie mogelijk is: stoppen. Tenslotte heb ik niet het makkelijkste bedrijf om voort te zetten en ik wilde niet verkassen.'

Het laatste zetje kwam toen het geld voor de regeling op was en onduidelijk was of er meer bij zou komen. 'Toen dacht ik: als het niet doorgaat, is dat slecht nieuws. De knop was om, ik was echt klaar om te stoppen.'

Er kwam extra geld en in maart kreeg Burgers de beschikking. 'Dan moet je binnen zes maanden tekenen. Dat heb ik niet meteen gedaan, want dan moet binnen een jaar het vee weg zijn en binnen twee jaar moet je de stallen slopen.' Daar heeft de boer geen haast mee, want hij wil graag rood voor rood toepassen en dat moet dan eerst geregeld zijn. De bedoeling is dat er woningen komen op de plek van de ligboxenstal.

Stikstof zien als kans

'Ik denk graag in kansen, niet in bedreigingen. Stikstof heeft mij de kans gegeven om te stoppen en er financieel redelijk uit te komen', stelt Burgers. 'Door nu te stoppen, krijg ik de fosfaatprijs van vorig jaar uitbetaald. Die is een stuk beter dan nu. Ik zal niet zeggen dat de stoppersregel heel aantrekkelijk is, maar in mijn situatie – met een afgeschreven stal – is het goed te doen.'

De vooruitzichten om door te melken en later alsnog gedwongen te moeten stoppen zijn in elk geval een stuk slechter, vervolgt de ondernemer. 'Dan kan ik hier misschien ook niet blijven wonen. Nu is dat wel het geval.'

Burgers is het hele jaar al bezig om het melken tot een goed einde te brengen. 'Ik wil geen kapitaal vernietigen. Daarom heb ik dit jaar geen voervoorraad aangelegd. Ja, grasbalen. Die zijn makkelijk te verkopen. Ook heb ik zoveel mogelijk mais gezet. De sleufsilo's zijn al verkocht en het jongvee verkoop ik dragend. Het voer is nu bijna op, daarna gaan de melkkoeien weg. Dat zal in oktober zijn.'

Makkelijke gewassen

Wat Burgers daarna gaat doen heeft hij al min of meer bedacht. 'Een koeienboer zonder koeien is een akkerbouwer', lacht hij. Hij voegt eraan toe dat hij makkelijke gewassen zoals mais, graan en mogelijk aardappels in een uitwisseling op zijn land wil zetten.

'Wat wel leuk is aan stoppen, is dat nu dingen kunnen die vroeger nooit konden. Zo kon ik geen dure nieuwe machines kopen. Nu kan dat wel, want het is belastingtechnisch voordelig om deze versneld af te schrijven en weg te strepen tegen het stoppersgeld', geeft Burgers aan. Rentenieren zit er echter niet in en dat wil hij ook niet. 'Ik ben net 50 jaar. Ik denk dat ik buiten de deur ga werken. Niet in de veehouderij, dat boek is dan wel gesloten.'

Tot het zover is staan de koeien nog op stal en gaan de dagelijkse werkzaamheden gewoon door. 'Natuurlijk doet het wat met je, zeker als straks de koeien weggaan', antwoordt de melkveehouder desgevraagd.

Graag had Burgers het anders gezien, maar voor hem, zijn gezin en bedrijf is stoppen met melken de verstandige keuze. Daar schaamt hij zich niet voor, hij vertelt juist graag zijn verhaal. Na het schrijven van zijn column in deze krant hierover, volgde veel media-aandacht. 'Daar krijg ik ook wel reacties op, zoals van boeren die er om dezelfde redenen ook over denken om te stoppen.'

Volg het geld

Als de boer collega's die in hetzelfde schuitje zitten een advies mag geven, is het dit: 'Volg het geld. Kijk goed naar je bedrijf en zorg dat je er zoveel mogelijk waarde in krijgt of neem die waarde mee naar privé. Kan dat niet, dan kan stoppen een goede keuze zijn.'

Dat was dus het geval voor Burgers, die berust in zijn beslissing. 'Het is goed zo. Er is meer dan koeien melken. Er komt meer ruimte voor het gezinsleven. Ik denk dat mijn leven er mooi uit gaat zien.' De komende tijd vertelt hij meer over het stoppen en wat daarbij komt kijken in zijn columns voor Nieuwe Oogst.