BBB ziet het zoet in mestplan Wiersma, zorgen bij andere partijen

Waardering is er in de landbouwcommissie in de Tweede Kamer (foto) voor het feit dat Wiersma bij het opstellen van haar eigen mestplan deels heeft geleund op de voorstellen van haar voorganger Piet Adema die door haar eigen partij destijds fel werden bekritiseerd.

‘Het is een moedige poging de problemen aan te pakken’, zegt NSC-Kamerlid Harm Holman. ‘Leuk is het allemaal niet, nodig is het wel, de aanpak van de mestcrisis’, aldus Pieter Grinwis (CU) op X.

‘De afspraken over schoon water, een schone bodem en schone lucht staan overeind - daaraan doen we geen concessies. Dapper dat minister scherpe keuzes durft te maken om de mestcrisis aan te pakken’, reageert VVD’er Thom van Campen op hetzelfde social mediaplatform.

Realistisch mestpakket

BBB plaatse op haar website een uitgebreide reactie op het pakket maatregelen van de eigen minister. Het mestpakket ademt volgens de partij ‘veel realiteitszin uit’.

‘Onder de vorige landbouwminister en stikstofminister - die zelfs afnemen van een vergunning of onteigening niet uitsloten - zou er nooit zo’n pakket hebben gelegen’, zegt Caroline van der Plas, die verder stelt dat er anders dan onder minister Adema er nu geen focus ligt op krimp van de veehouderij.

BBB blijft teleurgesteld over de afroming van dier- en fosfaatrechten en vindt het met name voor varkens- en pluimveehouders ‘een bittere pil’. Het ‘zoet’ zit volgens de partij in een aantal maatregelen die meer mestplaatsingsuimte opleveren. Hierbij gaat het onder meer om het verkleinen van de bufferzones rond Natura 2000-gebieden en de aanpassing van de normen voor de gasvormige verliezen.

In de praktijk blijkt dat er een groter deel van de stikstof uit de mest verdampt dan eerder werd aangenomen. De correctie van de zogenoemde normen voor gasvormige verliezen betekent dat er per direct 4 tot 5 miljoen kilo stikstofruimte wordt gecreëerd voor boeren, verwacht BBB.

Ander wind op ministerie

Van der Plas ziet dat er na het aantreden van een BBB-minister een andere wind waait op het landbouwministerie. ‘Verkleinen van de bufferstroken was volgens de vorige minister onmogelijk. Ook werd er nooit gesproken over de gasvormige verliezen. Bij minister Wiersma kan het dus wel en daar zijn we positief over’, aldus Van der Plas.

Daar waar BBB blij is met het uitblijven van een gedwongen krimp van de veestapel, spreken andere partijen de vrees uit of het mestpakket van Wiersma wel voldoende is om een generieke korting of koude sanering te voorkomen.

Grinwis stelt dat er wel hele hoge verwachtingen zijn van technische innovaties, zoals het verwerken van mest in potgrond dat door Wiersma als optie wordt genoemd. Tevens vindt hij dat het op de lange baan schuiven van het concreet invullen van een grondgebonden veehouderij ongewenst.

Onverantwoord laat

‘En helaas wordt de brede beëindigingsregeling pas begin 2026 opengesteld. Dat is onverantwoord laat en moet en kan echt eerder. Nu betekent het voorstel van de minister dat de put pas wordt gedempt als het kalf verdronken is’, aldus het Kamerlid van de ChristenUnie.

‘Kijk je naar de verkleining van de bufferzones rond Natura 2000-gebieden dan levert dat maar voor 200.000 kilo meer mestplaatsingsruimte op. Lokale boeren hebben daar baat bij, maar voor het totale plaatje levert het maar weinig op. Brussel moet hier nog wel mee instemmen en of dat gaat gebeuren weten we nog niet’, zegt Holman.

De NSC’er rekent voor dat Nederland volgend jaar een mestoverschot heeft van 60 miljoen kilo. De plannen van Wiersma leveren volgens hem slechts een reductie van zo'n 8 miljoen kilo op.

Hoe Brussel overtuigen?

‘Als we niet meer doen, hoe kunnen we Brussel dan overtuigen? Een mestoverschot van 52 miljoen kilo is te veel. Dit jaar kunnen boeren met kunst- en vliegwerk nog wel van hun mest afkomen, maar dat lukt volgend jaar ook niet meer.’

Net als Grinwis snapt Holman niet waarom Wiersma de brede vrijwillige beëindigingsregeling pas in 2026 wil openen. ‘De regeling ligt klaar op het ministerie. Ook de grondgebonden melkveehouderij wordt weer vertraagd. De minister kondigt weer een nieuw onderzoek aan. Terwijl Brussel een tijdspad naar 2032 als voorwaarde heeft gesteld voor het afbouwtraject van de derogatie.’

CDA-Kamerlid Eline Vedder vraagt zich af hoe de minister de brede beëindigingsregeling wil betalen ‘nu het transitiefonds grotendeel is geschrapt’. Positieve punten ziet ze ook. ‘Zoals behoud graslandsubsidie, meer ruimte voor boeren dicht bij N2000 en serieuze inzet op voerspoor.’

Zorgen zijn er wel bij Vedder of het voldoende is een koude sanering te voorkomen. ‘De mestbrief zet hoog in op resultaten in Brussel. Ik hoop oprecht dat dat lukt. Maar ben bezorgd over het ontbreken van plan B en korte termijn maatregelen. Om een koude sanering in de melkveehouderij te voorkomen kunnen we niet volstaan met niet op zaken vooruit willen lopen.’

Met minder geld

Ook Van Campen betwijfelt of het nieuwe mestpakket voldoende zal zijn om een koude sanering te voorkomen. ‘Want dat is ons doel. Daarover gaan we snel het debat voeren. De uitdaging wordt wel om met minder geld, meer stikstofuitstoot te verminderen. Die veer heeft de VVD bij de onderhandelingen helaas moeten laten.’

Een stevige en kritische reactie plaatste Kamerlid Laura Bromet van GroenLinks-PvdA op X. Volgens haar blijft het kabinet en minister Wiersma ‘blind voor de realiteit’. ‘Allereerst blijft de minister volhouden dat ze in Brussel gaat regelen dat de Nederlandse boeren meer mest mogen uitrijden. Een doodlopende weg. En al helemaal hoe ik zie hoe ze Brussel nog verder in het harnas jaagt.’

Daarmee doelt Bromet op de voorstellen voor kleinere bufferstroken en dus meer mest uitrijden nabij Natura 200-gebieden. 'Het tegenovergestelde van maatregelen die natuur en waterkwaliteit beter beschermen. De minister gelooft in haar eigen sprookje. Ze geeft ruimte voor meer mest en de mest die nog overblijft wordt over de schutting naar het buitenland gegooid en in potgrond (!) verwerkt. Hoeveel bloempotten wil je vullen?’

Drama voor boer en natuur

De groene politica mist een plan om boeren klaar te maken voor de toekomst. ‘In plaats daarvan blijft de minister volhouden dat we door kunnen gaan op de huidige doodlopende weg. Dit gaat tot grote drama’s leiden voor boeren en natuur.’

De zorgen over de toekomst van boerenbedrijven deelt Bromet met Holman: ‘Ik maak me zorgen over de toekomst voor het familiebedrijf in de melkveehouderij, de jonge boeren en de PAS-melders. Dit beleid zal leiden tot een intensiveringsslag in de veehouderij. Ik vind het heel spijtig dat er belangenbehartigers zijn die dat niet willen zien', besluit het NSC-Kamerlid.