Voeren CCM verlaagt ammoniakgehalte in varkensstal

Ligt er een relatie is tussen het stalklimaat en de technische resultaten van de varkens? Kunnen we data over het stalklimaat vertalen naar praktische handvatten? Dat zijn de vragen die de basis vormen in het project Verduurzamen varkenshouderij door samen te leren over stalklimaat'.

Het project startte in 2022 en duurde een jaar. Het is uitgevoerd bij tien StarFarmers in provincie Gelderland. Drie daarvan hebben een gesloten bedrijf, één een vermeerderingsbedrijf en zes een bedrijf met vleesvarkens. De tien StarFarmers hadden al een Slimme Stalsensor en in het kader van het project werd daar nog een tweede bij geplaatst.

'We keken naar het verbeterpotentieel per deelnemer met het oog op diergezondheid, dierenwelzijn en de resultaten', verduidelijkt Kristel Mulder van Connecting Agri & Food. Zij zorgde voor de analyse van de data van de realtimemetingen in het Slimme Stal-dashboard.

Plek tweede sensor

Waar de tweede sensor werd opgehangen, was afhankelijk van de veehouder en vraagstukken die speelden op het bedrijf. Klimaatadviseur Thomas Kruders van DLV Advies, stelde samen met elke deelnemer de doelstellingen voor het project op.

Zo hing bij een van de gesloten bedrijven de extra sensor bij de gespeende biggen. Een vleesvarkenshouder die onlangs nieuw had gebouwd, wilde graag meer zicht hebben op het verschil tussen de oude en nieuwe stal. Kruders begeleidde de varkenshouders tijdens het project en besprak met hen de inzichten.

Tijdens een afsluitend gesprek kwamen verbeterpunten uit het project op tafel. Dat eindresultaat is heel divers. Tussen bedrijven, maar ook tussen stallen en zelfs tussen afdelingen in dezelfde stal werden opvallende verschillen in stalklimaat gevonden. Die waren 's winters ook nog eens minder eenduidig dan in de andere seizoenen.

Zon op sensor

'Wij zagen bij een stal dat in de koudere maanden de temperatuur overdag snel zakte', blikt Mulder terug. 'Tijdens een bezoek viel op dat door de nieuw geplaatste ramen in de afdeling de zon 's middags op de temperatuurvoeler scheen. Verplaatsen van de voeler maakte het klimaat in de afdeling stabieler en daarmee aangenamer. Door continu meten worden dit soort opvallende variaties onderkend. Dan kun je ze ook oplossen.'

Op bedrijven met lage NH3- en CO2-waarden en minder temperatuurschommelingen hadden de varkens grotere spekdiktes en minder pleuritis en longafwijkingen. Dat ontdekte Mulder bij analyseren van de overallresultaten en de resultaten verdeeld over de zomer- en winterperiode. Bedrijven met gemiddeld lagere NH3-waardes hadden zomers ook minder uitval, zag ze.

Bedrijven met lage CO2-waarden in de zomer halen een hogere groei per dag dan bedrijven met hogere CO2-waarden. Ook dat blijkt uit de data-analyse. 'Uiteraard spelen er meer factoren een rol bij de prestatie van varkens, maar dit project onderschrijft dat stalklimaat daar een van is', concludeert Mulder.

'Stel je haalt 950 gram groei per dag, dan doe je het netjes', vervolgt de data-analist. 'Maar waar het eigenlijk om gaat, is het verbeterpotentieel. Welk resultaat kun je halen door het CO2-gehalte in de stal iets te verlagen. Bijvoorbeeld door iets harder te ventileren zonder dat er tocht ontstaat. In de praktijk zien we toch vaak dat er eerder te weinig dan te veel wordt geventileerd.'

Minder ammoniak bij zuur product

Bedrijven die CCM, een zuur product, voeren laten gemiddeld lagere ammoniakgehaltes zien dan bedrijven die geen zuurproducten voeren. 'Dat onderschrijft een gedachte die in de praktijk al langer leeft', geeft Mulder aan. Ze noemt dit effect interessant in relatie tot managementmaatregelen die kunnen worden genomen.

De relatie tussen stalklimaatparameters, het ventilatiesysteem en het materiaal waaruit de (tussen)wanden bestaan was ook onderzoek van het project. Bedrijven met betonnen wanden scoorden beter op de klimaatparameters ammoniak en temperatuur. Op bedrijven met combiroosters registreerden de sensoren vaak hoge ammoniakwaardes.

Klimaatdeskundige inzetten

'Bij een bestaande stal is de stalinrichting een gegeven. Als je een nieuwe stal bouwt of renoveert, dan geeft een goed ontworpen stal direct voordelen voor groei en gezondheid van varkens en natuurlijk de uitstoot', geeft Mulder aan. Betrekken van een klimaatdeskundige voor de de bouw van een stal van start gaat, kan waardevol zijn, geeft ze aan.

De relaties tussen verschillende klimaatomstandigheden en dierprestaties zijn complex. Het project geeft daarin meer inzicht, Dat biedt varkenshouders handvatten voor optimaliseren van stalsysteem en management, zegt Mulder. 'Vaak gaat het maar om kleine aanpassingen, zoals het anders sturen van de luchtstroom in de stal of optimaliseren van klimaatinstellingen.'

Klaar voor doelsturing

Het project bevestigt wat ook al uit eerdere onderzoeken van Connecting Agri & Food naar voren kwam, vervolgt Mulder. Namelijk dat een stabiel stalklimaat een positieve invloed heeft op de groei en de gezondheid van varkens.

De resultaten passen ook binnen de zoektocht om via kritische prestatie-indicatoren (KPI's) te sturen op doelen met aandacht voor dierwelzijn en -gezondheid. 'Praktisch zijn we klaar om meer te sturen op basis van gemeten waarden. Binnen de ketens waarmee we nu samenwerken doen we dat al volop.'