'Misschien wordt de laatst gezaaide mais dit jaar wel de beste'

Op weg naar het bedrijf van Bart van Leeuwen in het Zuid-Hollandse Stellendam, passeer je de indrukwekkend grote opslagsilo's voor waarschijnlijk brandstof en andere zaken in het Rotterdamse havengebied. Nadat je links afslaat en de ophaalbrug oversteekt, kom je terecht in een heel ander, vrijwel leeg landschap.

Je zou bijna denken dat je in Zeeland bent, maar het is toch echt nog steeds Zuid-Holland. Van Leeuwen, die van voor in de stal uit zijn kantoor komt gelopen, reageert laconiek: 'De meeste mensen maken die fout. Maar ik ben blij dat dit Zuid-Holland is, want we hebben hier tenminste nog zoetwater tot onze beschikking.'

De melkveehouder maakt eerst maar eens een rondje over het bedrijf. Hij start in de 'oudste' stal van 1995. Zijn ouders, die nog steeds meedraaien op het bedrijf, kwamen van een locatie waar hun pachtbedrijf moest wijken voor natuur en distributiecentra, in dezelfde provincie.

In Stellendam vonden de ouders van Van Leeuwen uiteindelijk een plek waar ze 45 hectare konden aankopen van acht verschillende eigenaren en zo verder konden met hun melkveebedrijf. 'Daar ben ik ze nog altijd dankbaar voor', zegt de ondernemer. 'Anders was ik nu geen melkveehouder geweest.'

Bewegingsvrijheid

In de oudste stal staat links een deel van het jongvee en een deel van de melkkoeien. Die kunnen vanuit deze stal naar de andere stallen lopen. Alle 280 melkgevende koeien zitten in een grote groep en kunnen gaan, staan en liggen waar ze willen.

Vooraan in deze stal lopen twee groepen kalveren die onbeperkt kunstmelk kunnen drinken uit de automaat. De kalveren lopen dik in het stro en hebben een stroruif. 'Daar gooi ik steeds vers stro in, want anders eten ze het toch van de grond en dat wil ik liever niet. En ik weet niet of dit de enige oorzaak is, maar we hebben geen last van coccidiose bij de kalveren', vertelt de melkveehouder.

De kalveren komen vanaf een leeftijd van 14 dagen in de groep. 'De eerste twee weken wil ik ze apart houden, zodat ik ze individueel kan voeren en hun gezondheid in de gaten kan houden. Voor een goede start krijgen ze twee dagen biest, de eerste dag minimaal 4 liter', legt Van Leeuwen uit.

Van de eerste stal loopt de veehouder naar de tweede, die is gebouwd bij de uitbreiding naar 175 koeien in 2007. Toen is deze overgegaan van een visgraatmelkstal naar een draaimelkstal met 24 standen. Van Leeuwen is nog steeds blij dat hij voor dit type op een rollensysteem heeft gekozen. 'Het is heel degelijk en ik hoef hier geen lokvoer in te voeren. Dat wilde ik niet, want dan krijgen de oudmelkte koeien die het niet meer nodig hebben toch krachtvoer.'

De melkstal ziet er nog perfect uit. De gietvloer is, op een paar oppervlakkige scheuren na, nog prima in orde. De ondernemer denkt dat dit komt doordat hij er extra wapening in heeft laten storten bij de bouw.

Van de tweede stal kom je uit in de nieuwste stal die in 2014 is gebouwd. Daarbij passeer je de ruime strohokken voor de koeien die al aan het afkalven zijn of daar heel binnenkort aan toe zijn.

Mestopslagprobleem opgelost

Aan de buitenzijde is vorig jaar een stuk aangebouwd. 'We hadden nog mestopslag nodig en zaten te krap in de ruimte voor het jongvee. Dat is nu mooi opgelost', geeft Van Leeuwen aan.

De koeien krijgen een rantsoen met 45 procent mais en 55 procent graskuil, wat graszaadhooi om de structuur op orde te brengen en tarwegistconcentraat als extra eiwitbron. In de krachtvoerboxen wordt het rantsoen naar behoefte aangevuld.

Door het uitgekiende rantsoen is een productie haalbaar van gemiddeld ruim 10.000 kilo melk met goede gehaltes per koe. Weidegang is voor de koeien van Van Leeuwen niet aan de orde. 'Mijn vader heeft hier de eerste jaren nog aan gedaan. Maar met het verse weidegras zijn de opname en kwaliteit te wisselend. Het lukt dan niet om de productie en gezondheid goed te houden.'

Gesekst sperma

Qua productie streeft de melkveehouder niet naar het hoogst haalbare. 'Ik wil een degelijke koe met ruim 10.000 kilo melk en goede gehaltes met mooi beenwerk en een goed karakter. Ik kies voor bijvoorbeeld Keystone, Maximizer en Nobrainer. Bij de vaarzen zet ik gesekst sperma in, dan kalven ze gemakkelijk af. Dat is beter voor hun welzijn en dan heb je de snelste vooruitgang.'

Omdat de dieren altijd op stal lopen, krijgt de klauwverzorging veel aandacht. Iedere week lopen ze door een voetbad en elke vier maanden komen de klauwverzorgers alle koeien bekappen.

'Dat is nodig, want na 2,5 tot 3 maanden zie ik alweer de eerste koeien die niet lekker lopen', zegt Van Leeuwen Die pak ik dan zelf op. Zie ik mortellaro, dan bekap ik de koe. Daarbij maak ik de tussenklauwspleet heel goed schoon voor ik hem inpak.'

Van Leeuwen is een van de nieuwe deelnemers aan het Maismeetnet en teelt jaarlijks 46 hectare mais. 'Dat doen we omdat mais een hoge VEM-waarde en veel opbrengst oplevert. Daarnaast heb je er minder werk van en loop je minder risico dan met gras dat je vijf tot zes keer per jaar oogst', aldus de ondernemer.

Keuze maisrassen

'Bij de rassenkeuze is een middenvroeg ras met een stevigheid van minimaal 8 een eis. Een vroeg ras blijft achter in opbrengst en een laat ras geeft te veel risico. We wonen hier natuurlijk vlak bij zee en vanaf 20 oktober kan het hard gaan waaien. Als de mais plat gaat liggen, verliezen we te veel opbrengst en voederwaarde', stelt Van Leeuwen.

'Daarnaast moet een ras gewoon goed scoren op opbrengst, voederwaarde enzovoort. Al vijf jaar lang kiezen we daarom voor KWS Benedictio', vervolgt de ondernemer. 'Daarnaast testen we jaarlijks een nieuw ras. Dat is dit jaar Emporio, het ras waar we de resultaten voor het Maismeetnet van bijhouden.'

De weersomstandigheden waren dit voorjaar wel heel uitzonderlijk. Daardoor is de mais op drie data gezaaid. De eerste mais kon op 11 mei de grond in. Toen werd het weer koud en nat en pas op 24 mei waren de omstandigheden weer goed.

Balans tussen werk en privéleven

Van Leeuwen: 'Het plan was om de rest ook zo snel mogelijk te zaaien, maar ik was uitgenodigd voor een bruiloft en dat kon ik niet laten lopen. Je kunt niet alleen maar de hele dag op je bedrijf bezig zijn en dat ten koste laten gaan van je gezinsleven en sociale activiteiten. Dat is niet gezond.'

Omdat het weer tegenzat, konden pas op 7 juni de laatste hectares mais worden ingezaaid. Daar is de veehouder achteraf niet rouwig om. 'Misschien wordt dit wel de beste mais. De omstandigheden waren goed, er was genoeg vocht en het was warm genoeg, dus deze mais heeft een goede start gemaakt. Dat was bij de twee andere zaaidata niet het geval. Er kwam veel regen over die mais en de temperaturen waren navenant laag.'

Bodemstructuur valt tegen

De bodemstructuur ziet er bij de op 11 en 24 mei gezaaide mais niet geweldig uit. 'Als het in de zomer tegenzit, kan de grond hard worden en kan de maisgroei hierdoor achterblijven. We gaan het zien', concludeert Van Leeuwen. 'Leren kan ik hier niks van.'

De veehouder heeft een flink bedrijf, maar toch nog tijd om de oogst van het gras zelf te doen. Dat gebeurt op het perceel dicht bij huis met de opraapwagen. 'Mijn vader helpt gewoon mee en we hebben parttimemedewerkers. De een heeft het meeste plezier in melken en de ander met de machines. Voor het land op afstand hebben we zelf een grootpakpers gekocht. Met de grote pakken kun je per transport veel meer meenemen, dus dat is efficiënter.'

Zelf graszaadhooi persen

Om de investering in de grootpakpers rendabel te maken, perst Van Leeuwen zelf het graszaadhooi dat hij in de buurt aankoopt. De pers wordt ook ingezet bij andere veehouders en akkerbouwers in de buurt. 'Een kwestie van goed plannen', aldus de ondernemer.

'Mijn vader rijdt in het seizoen geregeld een rondje en ziet dan aankomen waar we naartoe kunnen om te persen. Daar stemmen we onze eigen werkzaamheden op af', vervolgt Van Leeuwen. 'Samen met onze parttimers kunnen we het rondzetten, al zijn er ook altijd wel een paar heel spannende dagen. Maar het lukt steeds en dat is kicken.'

Voor de mestafzet heeft de Zuid-Hollander goede afspraken met twee akkerbouwers in de buurt, die ook weer onderling samenwerken. Met die akkerbouwers ruilt hij ook grond uit voor bijvoorbeeld aardappelen of uien.