'Zomercursus economie voor wensdenkers'

Kern zit 'm er volgens mij in dat wensdenkers geen werkervaring hebben bij bedrijven die opereren in de vrije markt en economie vaak geen onderdeel was van het vakkenpakket op school. Ze missen essentiële kennis en vaardigheden om markt en bedrijven te begrijpen en te doorgronden. Ik wil dat uitleggen aan de hand van concrete voorbeelden.

Een keten bestaat uit verschillende schakels. Het vermogen zit vaak op primaire bedrijven, terwijl juist het rendement uit dit vermogen 0 is. Dat is bij toeleverende bedrijven 10 tot 15 procent, bij foodmultinationals 50 tot 70 procent en retail rond 25 procent. Wensdenkers hebben geen idee wat de economische consequenties zijn. Dit 0 rendement uit vermogen op boerenbedrijven gaat gepaard met nauwelijks sturingsmogelijkheden op de boerderij.

Een stal wordt gebouwd voor vijftien tot twintig jaar en daarin moet geproduceerd worden. Een boer kan daarin niet makkelijk op- of afschakelen om beter in te spelen op de markt. De schakels verderop in de keten kunnen dat wel. Dat heeft dan direct weer consequenties op het boerenerf door bijvoorbeeld moeilijkere afzet of lagere prijzen. In de landbouw hebben we te maken met scheve economische situaties tussen ketenschakels. Op bedrijven met grond is dit nog extremer dan op bedrijven zonder grond. Wensdenkers hebben hier geen weet van. Een zomercursus economie is hard nodig.

Boeren willen duurzaamheidsinvesteringen doen, maar daarmee niet hun bedrijf in een faillissement jagen. Meerkosten moeten worden betaald uit de markt. Ook hier is economieles belangrijk om te kunnen doorgronden wat er gebeurt. Prijselasticiteit is bijvoorbeeld een belangrijk fenomeen: als de prijs stijgt, dan neemt de vraag af. Voor dierlijke producten geldt dat wanneer de prijs 30 procent stijgt, de vraag met 15 procent (factor 0,5) afneemt.

Daarnaast kennen supermarkten een hefboomprincipe. Als de prijs af boerderij bijvoorbeeld 30 procent stijgt, dan zet op dit moment de retail daar nog een factor 2 bovenop. Zo krijgt de boer maar net zijn meerkosten betaald en wordt het voor huishoudens in de supermarkt onbetaalbaar.

Dit is ook de reden waarom we zo drukken op afspraken met de markt in het kader van stappen op het gebied van dierenwelzijn. Dit gaat enorme gevolgen hebben op inkomens van huishoudens. Dit mechanisme moet worden doorbroken om stappen voorwaarts te kunnen zetten en betaalbaar voedsel te houden voor iedereen. Is de wensdenker in de politiek op de hoogte van deze economische hefbomen? Nee, ongehinderd door kennis wordt er van alles beweerd en doorgedrukt.

Om verstandige stappen te zetten, zijn tijd en kennis nodig, dus niet in hoog tempo allerlei wensen erdoor drukken. Het wordt tijd dat wensdenkers, ambtenaren en politici, een zomercursus economie volgen.