'Als boer ben je ondernemer en maak je je eigen perspectief'

De energietransitie begint bij jezelf. Dat is de boodschap die Erik Back wil meegeven. Zelf was hij in 2012 een van de eerste boeren met zonnepanelen. Nu liggen er ruim 1.200 stuks op zijn daken. Maar daar blijft het niet bij. Wie over het erf van de familie Back loopt, waant zich voor even op de boerderij van de toekomst.

Met een circulaire stal, duurzaam vlees van stierkalveren, twee Roundhouse-stallen en de teelt van eendenkroos als veevoer mag Back zich met recht een pionier noemen op het gebied van circulaire landbouw. Wat in 2007 begon met de overname van het bedrijf van zijn ouders, is uitgegroeid tot een onderneming die op ultieme wijze bijdraagt aan natuur, landschap en biodiversiteit.

Oogkleppen

'Als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg', zegt de ondernemer zelfbewust. Met zijn twaalf jaar ervaring in de verzekeringswereld zag hij meer van Nederland. Hij kwam in Amsterdam, Arnhem en Zwolle. 'Ik kan je vertellen: daar kijken ze anders naar de landbouwsector dan wij. Ze hebben lang niet altijd ongelijk. Het verhaal van de sector is niet altijd zo goed als wij denken. Wij hebben soms oogkleppen op. Als je luistert naar anderen en dat kunt meenemen in je bedrijfsvoering, leg je de verbinding.'

Het was voor Back aanleiding om het roer om te gooien. Hij wilde een verhaal dat staat. Een verhaal waarmee hij zich kan verantwoorden en boeren en burgers dichter bij elkaar kan brengen. Het uiteindelijke doel? Verbinding en daarmee ook meer begrip. Het bleek het begin van wat nu Future Farm is, een kennis- en innovatiehub voor circulaire rundveehouderij in Lutten.

Omslagpunt

'Wij zijn stapje voor stapje verder gegaan op het gebied van duurzaamheid en energieneutraal boeren', zegt de ondernemer. 'Een concreet omslagpunt is er niet geweest. Toen ik het bedrijf overnam van mijn vader, was het een boerderij met zestig melkkoeien. Nu staan er 160 koeien plus alle kalveren. Daarnaast hebben we een adviesbureau, een winkel, een overnachtingsfaciliteit en geven we rondleidingen. Het is een compleet ander bedrijf geworden.'

Zijn vader is 83 en huppelt nog vrolijk mee. 'Hij is van een andere generatie. Mijn vader heeft gemolken met de hand, gezaaid met de hand en geploegd met paard. Daar kan ik mij niets bij voorstellen. We hebben het vaak over transities en veranderingen, maar wat zij hebben meegemaakt in hun tijd, is ook een systeemverandering geweest. Dat was een verandering van honger naar nooit meer honger', zegt Back.

'Hij vraagt zich weleens af wat er allemaal gebeurt. Daar hebben we het dan over. Hij wil zekerheid. Ik zit anders in de wedstrijd. Ik wil dingen neerzetten en proberen. Mijn vader heeft een ander risicoprofiel. Ik ben niet bang om risico's te nemen. Patronen moeten worden doorbroken en dingen moeten veranderen om een verdienmodel veilig te stellen', licht de ondernemer toe.

Hoewel innovatie cruciaal is voor Back, brengt zijn Future Farm ook de nodige uitdagingen met zich mee. Hoge kosten en belemmerende wet- en regelgeving zijn de orde van de dag. De hardwerkende ondernemer pleit voor meer vertrouwen vanuit de overheid en flexibiliteit in de regelgeving om zo meer ruimte te bieden voor vernieuwing.

Koploper betaalt hoofdprijs

'Wij lopen lang niet in alles voorop, maar als je koploper bent, betaal je de hoofdprijs. Zo is het nou eenmaal. Je krijgt wel subsidie omdat je vernieuwend bent, maar de subsidie dekt nooit de extra kosten die je maakt. Als ik een adviseur nodig heb, ben ik al snel duizenden euro's kwijt. Geld dat ik ook in het bedrijf had kunnen stoppen. Doodzonde', vindt Back.

'Wet- en regelgeving knelt vaak. Dat zit in verschillende dingen. Als je met nieuwe ontwikkelingen bezig bent, loop je voor de wet- en regelgeving uit. Eigenlijk wil je dat de wet- en regelgeving wordt aangepast en dat je daarin mee kunt gaan. Als ik bijvoorbeeld kijk naar de ontwikkelingen in het buitengebied. Er worden best veel boeren uitgekocht. Wat ga je met die erven doen? Ik weet zeker dat gemeenten daar verschillend beleid op zien. Dat zorgt voor belemmeringen.'

Inspireren

Met Future Farm wil de ondernemer anderen inspireren om proactief en vanuit eigen intrinsieke motivatie te werk te gaan. 'Ga na wat bij je past. Wie ben ik, wat doe ik en waarom doe ik het zo? Daar begint het mee. Een biogasinstallatie past niet bij elke boer. Waterstof produceren past niet bij elke boer. Een windmolen past niet op elke boerderij. Ga na wat voor type ondernemer je bent en in welk gebied je zit, dan kan iedereen een bijdrage leveren. Op gasgebied kan de agrarische sector echt veel bijdragen.'

Kijkend naar het geheel, dan wijst Back vooral op de verantwoordelijkheid van de sector zelf. 'We kunnen stoer roepen dat we ons niets aantrekken van de politiek, maar de Kaderrichtlijn Water verdwijnt niet. Natura 2000 verdwijnt ook niet. Ik zou de sector willen meegeven om zelf met de uitdagingen aan de slag te gaan. Kies voor de verandering en de kracht van innoveren. Als boer ben je ondernemer en als ondernemer maak je je eigen perspectief', licht hij toe.

Als voorbeeld haalt de ondernemer klimaatverandering aan. 'Elke boer zal zeggen dat het een extreem jaar is geweest. Dan weet je dat je wat te doen staat. Los van of we het weer kunnen beïnvloeden of niet, dat is een andere discussie. Maar als je last hebt van droogte, hoe houd je dan het water vast? Hoe ga je er met nieuwe technieken voor zorgen dat je later het land op kunt? Dat zijn interessante vraagstukken om op te lossen waar én de boer én de natuur beter van worden.'

Agrarisch Ondernemer van het Jaar

Als kroon op zijn eigen werk werd Back vorig jaar maart verkozen tot Agrarisch Ondernemer van het Jaar 2023. Hij ziet het vooral als stimulans om door te gaan op de manier zoals hij doet. De erkenning dat hij op de goede weg zit had hij niet nodig, maar doet hem wel goed.

'Ik ben voorgedragen, dat maakt het extra speciaal. In Nederland heerst de cultuur 'doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg'. Maar als we dingen willen veranderen, moeten we niet langer gewoon doen. Dan moeten we dingen anders doen. Dat sluit wel aan bij hoe ik ben als persoon. Als je iets wilt veranderen, moet je je daarvoor inzetten. Je moet knokken', vindt de ondernemer.

De prijs leverde Back niet alleen ontelbaar veel bossen bloemen op – 'ik wist niet waar ik de vazen vandaan moest halen' –, maar zorgde ook voor een enorme toestroom aan belangstellenden op zijn erf. Steeds vaker geeft hij rondleidingen aan groepen mensen op zijn bedrijf. Het levert veel reacties en interessante gesprekken op.

'Enerzijds heb je de mensen die enthousiast zijn, anderzijds krijg je ook kritische vragen. Dat is goed. Dat scherpt je als ondernemer. Ik vind het mooi als er jonge ondernemers komen die vragen of ze terug mogen komen met hun vader. 'Mijn vader is melkveehouder, maar ik wil het graag anders doen', zeggen ze dan. Daar word ik blij van. Dan lopen ze hier rond en zegt vader: 'Goh, ik wist niet dat het kon.'

De angst voorbij

Of het angst is? 'Angst is de rem op verandering. Ik probeer juist aan die angst voorbij te komen. Dat maakt dat je het wel gaat doen en het wel gaat redden. Die positiviteit proberen we over te brengen met het verhaal zoals het is', zegt Back.

'Is het altijd rooskleurig? Nee. Natuurlijk zit er een keerzijde aan. Gaat het altijd goed? Nee. Van alle ideeën die ik heb gehad, zijn er veel niet uitgekomen. Maar daar heb ik veel van geleerd en dat kan ik weer toepassen. Door risico's te nemen, patronen te doorbreken en continu te streven naar verbetering, wordt niet alleen de boer zelf, maar ook de bredere landbouwsector vooruitgeholpen.'