Hoge ambities en veel obstakels bij bijmengverplichting groen gas

Begin dit jaar stuurde demissionair minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie een brief naar de Tweede Kamer over de bijmengverplichting van groen gas. Energieleveranciers zijn vanaf 2026 verplicht om groen gas toe te voegen aan regulier aardgas. Die bijmengverplichting loopt daarna op tot 20 procent in 2030. Dit betekent dat over zes jaar 1,1 miljard kuub groen gas moet worden geproduceerd, tegenover 230 miljoen kuub nu. Bijmengen moet de afhankelijkheid van regulier aardgas verkleinen en producenten van groen gas zekerheid bieden op de lange termijn.

Dierlijke mest is verreweg de belangrijkste bron van groen gas. Daar waar nu nog 5 procent van alle mest wordt vergist, moet dat in 2030 zijn opgelopen tot 45 procent. Een enorme opgave.

Vergunningverlening

Ton van Korven, beleidsspecialist Natuur, Klimaat & Energie bij ZLTO, las de brief van Jetten ook aandachtig. Vooral de voorlaatste zin: 'Voldoende voortgang op het gebied van ruimtelijke inpassing, netbeheer, grondstofbeschikbaarheid en duurzaamheid zijn essentieel voor het behalen van de doelen.' Met andere woorden: de plannen van Jetten staan of vallen met de vergunningverlening door gemeenten en provincies. Van Korven ziet lokaal juist veel aarzelingen in het toestaan van biogasinstallaties.

Een biogasinstallatie is pas rendabel bij een volume van 15.000 kuub mest, becijferde Rabobank. Voor melkveebedrijven is productie van groen gas 'het eenvoudigst' in vergelijking met varkens- of vleeskalverenbedrijven, stelt de bank. 15.000 kuub mest komt overeen met vijfhonderd koeien. Die omvang is zeldzaam in Nederland en dus is clustering volgens Van Korven 'onvermijdelijk'. 'Alleen dan komt de techniek binnen bereik voor gewone bedrijven.'

Gezamenlijk een installatie exploiteren betekent ook extra transportbewegingen, wat de vergunningverlening vaak bemoeilijkt. Voor het rendement van een installatie is de versheid van mest cruciaal. Het vergistingsproces begint al zodra de mest het dier heeft verlaten en dus moet mest zo snel mogelijk richting de installatie. Daarom moeten stallen zijn voorzien van dichte vloeren. Dat is nu vaak nog niet het geval. Ook dat vraagt om aanpassingen van vergunningen. Tot slot moet een vergister in de buurt van een grote gasleiding liggen waar het groen gas kan worden toegevoegd aan het gasnetwerk.

Pionier op het gebied van monovergisting is Royal FrieslandCampina. Al in 2016 lanceerde de zuivelcoöperatie plannen voor het realiseren van honderd monomestvergisters op Nederlands melkveebedrijven, via het project 'Jumpstart'. Het project eindigde in 2021. Uiteindelijk zijn er ruim veertig vergisters gerealiseerd.

Bijdrage aan klimaatdoelstellingen

FrieslandCampina stimuleert leden-melkveehouders nog steeds om met vergisting aan de slag te gaan. 'Het kan een belangrijke bijdrage leveren aan het behalen van klimaatdoelstellingen', aldus woordvoerder Jan-Willem ter Avest.

Het zuivelconcern ziet de belangstelling voor mestvergisting weer stijgen, vooral door de hoge energieprijzen. Ook het verdwijnen van derogatie speelt een rol. Vergisting doet weliswaar niets aan de hoeveelheid stikstof, het haalt alleen CH4 uit mest. Maar wanneer vervolgens het digestaat wordt gescheiden in dik en dun en de dunne fractie door een ammoniakstripper wordt geleid, ontstaat een meststof die lijkt op kunstmest en bij aanwending niet leidt tot uitstoot van ammoniak. Van Korven: 'De sector is gebaat bij dergelijke integrale oplossingen.'