Graanpionier timmert met GraanGeluk op geheel eigen wijze stevig aan de weg

Graandeelhouders, boernalist, Natuurmankementen. Zomaar wat termen die voorbij komen als akkerbouwer Marcel van Silfhout vertelt over zijn bedrijf. 'Ik speel graag met taal.' Na een loopbaan als onderzoeksjournalist stortte hij zich acht jaar geleden op de akkerbouw. Zijn idee is om met onbespoten, vaak in onbruik geraakte oergranen als Aalter troshaver en Veluws kruiprogge de diversiteit van het agrarisch landschap te vergroten.

Op een van zijn akkers in het Gelderse Oosterbeek laten Van Silfhout en medewerker Joost Sleiderink, acro-ecoloog, zien wat de gevolgen zijn van de nattigheid van de afgelopen maanden. 'We hadden de hoge zandgronden beter moeten koesteren als landbouwgrond', verzucht Van Silfhout. 'In theorie zijn lage kleigronden productiever, maar in een nat jaar als dit zie je extra de urgentie en het belang van hoge zandgronden.'

Van Silfhout noemt GraanGeluk 'de meest diverse boer van Gelderland'. Hij ziet zijn organisatie als pionier, die jaren geleden een landbouwmethode introduceerde die haaks staat op 'vol gas boeren', zoals hij het noemt. 'Niet dat daar wat mis mee is. Waar dat kan, mag je dat doen. Maar als je kijkt naar water, bodem en landschap, past onze landbouwmethode beter op de locaties waar GraanGeluk actief is. Al is de opbrengst per hectare kleiner dan met een intensief systeem.'

De akkerbouwer bepleit een systeem met regionaal bodembeleid, waar op de juiste manier bemest wordt. 'Geen agrarisch natuurbeheer, maar natuurlijk agrarisch beheer, waarbij de maatschappij bijdraagt aan de ecosysteemdiensten die boeren leveren. Agrarisch beheer is vakmanschap. Alleen al hier op dit perceel leveren we acht ecodiensten', aldus Van Silfhout.

'We werken klimaatrobuust, zorgen voor stikstofopslag, besparen water ten opzichte van mais en gras, verbeteren het cultuurlandschap, bevorderen de biodiversiteit boven en onder de grond, verbeteren het bodemleven, leveren aan de korte keten en doen aan cultuurhistorie', somt de akkerbouwer op. 'Zevenduizend jaar geleden werden deze granen hier al verbouwd.'

Prijswinnende producten

Van Silfhout ziet zijn inspanningen beloond worden. Zijn GraanGeluk-bier won onder meer de prestigieuze Brussels Beer Challenge. De Vereniging Nederlands Cultuurlandschap reikte hem de Gouden Mispel uit, een prijs voor personen en organisaties die bijdragen aan het Nederlands cultuurlandschap. 'Voor de terugkeer van natuurrijke akkers als springlevend bewijs dat met historische kennis eerlijke, ambachtelijke producten kunnen worden gemaakt', luidde de motivatie.

De afgelopen jaren groeide GraanGeluk stevig. Inmiddels wordt geboerd op zo'n 25 locaties met ruim 100 hectare, 20 daarvan in eigen pacht. Voor de rest wordt samengewerkt met gangbare en biologische boeren. Steeds meer boeren zien wel wat in de werkwijze van Van Silfhout. 'Het is nodig het systeem te herbouwen. Landschappelijk en genetisch hebben we de laatste decennia veel diversiteit verloren laten gaan.'

De akkerbouwer is kritisch op een organisatie als Natuurmonumenten. In het verleden bestond er volgens Van Silfhout een goede samenwerking, maar hij verwijt ze een gebrek aan affiniteit met boeren.

'Ze willen op bepaalde akkers wel graanteelt, maar de opbrengst en kwaliteit van het graan op hun percelen zijn ernstig ondermaats doordat de bemesting zeer wordt beperkt. Onze akkers hebben een hogere biodiversiteit', zegt de ondernemer. Hij laat een map met graanhalmen zien die het verschil in grootte illustreert tussen de GraanGeluk-granen en die van Natuurmonumenten.

Van Silfhout prijst medewerker Sleiderink. 'Hij is agro-ecoloog. Daar hebben we er veel van nodig, willen we de landbouw en natuur een mooie toekomst geven. Boeren missen kennis van de natuur, natuurmensen missen kennis van de landbouw.'

De jongste loot aan de GraanGeluk-tak is de Bakkerista, de eigen bakkerij in het centrum van Arnhem. 'We werkten al langer samen met acht bakkerijen. Vorig jaar ging het met een daarvan, Tom van Otterloo, niet goed. Ik wilde niet dat we een van de weinige bakkers die goed kan bakken zouden kwijtraken. Nu hebben we er een jongere bakker bij aangenomen en helpt Tom ons ook nog. De Bakkerista moet het kenniscentrum worden voor ambachtelijke bakkers.'

Met een kleine organisatie en veel akkers is het volgens Van Silfhout boven de macht werken. 'Met zes man hebben we eigenlijk een project voor dertig man. We lopen altijd voor en dat wil ik graag zo houden. Het is pionieren, niet altijd makkelijk. Het graanongeluk is helaas vaak net zo groot als het graangeluk.'