Mestplan: 30 procent afroming vanaf 2025 en fors hogere graslandsubsidie

Vrijdagmiddag verscheen een Kamerbrief waarin Adema zijn eerder gepresenteerde mestplannen verder uitwerkt. Op korte termijn komt hij met een wetsvoorstel voor de afroming van dier- en fosfaatrechten en een verhoging van de subsidie voor het behoud van grasland.

De minister kreeg tijdens een mestdebat op 25 april groen licht van de Tweede Kamer om zijn mestplannen verder uit te werken. Vrijdagmiddag na de ministerraad zei Adema dat de urgentie hoog is. 'We moeten een generieke korting volgend jaar voorkomen, want dat zou een drama zijn. De sector heeft daarmee eerder traumatische ervaringen opgedaan bij de fosfaatrechten.'

Bij de afroming gaat het om 30 procent bij het verhandelen – buiten familieverband – van dierrechten in de pluimvee- en varkenshouderij en van fosfaatrechten in de rundveehouderij. Adema wil dit wetsvoorstel met spoed in behandeling nemen vanwege de urgente situatie op de mestmarkt.

Volgens de bewindsman is dat nodig om onder de lagere mestproductieplafonds van 2025 te komen die het gevolg zijn van de afbouw van de derogatie. Anderzijds geeft dit op lange termijn ruimte op de mestmarkt.

Reacties ophalen

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) begint spoedig een internetconsultatie om reacties van betrokkenen op het voorstel op te halen. Nog voor het zomerreces, dat over vijf weken begint, wil Adema het voorleggen aan de Raad van State. De Tweede kamer kan het dan in het najaar in behandeling nemen. Doel is om het per 1 januari 2025 te laten ingaan.

In het plan van aanpak staat ook een voorstel om in 2024 en 2025 de subsidie voor het behoud van grasland te verhogen. Dat bedrag gaat van 20 euro naar 50 euro per 10 kilo stikstof uit dierlijke mest per hectare terugval in de mestplaatsingsruimte. Deze gelden zijn onder meer bedoeld om de hoge kosten voor mestafzet deels te compenseren en om te voorkomen dat grasland wordt omgezet in bouwland.

80 miljoen euro

Voor de ophoging van het subsidiebedrag stelt het kabinet, rekening houdend met de minimis-grens van 20.000 euro, maximaal 80 miljoen euro beschikbaar. De inschrijving voor deze subsidie voor 2025 wordt naar verwachting in juli geopend, die voor 2024 is al gepubliceerd. Voor ophoging van de subsidie is het wel nodig dat de Tweede Kamer de aangepaste LNV-begroting goedkeurt.

Met zijn eerste twee voorstellen is Adema niet afhankelijk van Brusselse goedkeuring. Dat geldt wel voor de brede vrijwillige opkoopregeling die ook in het plan staat. Daarvoor is een staatssteuntoets door de Europese Commissie noodzakelijk. Over de opkoopregeling wordt uiterlijk op Prinsjesdag meer duidelijk. Het mestplan bevat ook een voorstel voor een graslandnorm. Eind dit jaar begint daarvoor een inspraakronde.

Opvolger aan zet

Het zal waarschijnlijk aan Adema's opvolger zijn om deze laatste twee voorstellen verder te brengen. Het is nog de vraag of de nieuwe bewindsman op het ministerie van LNV dat ook gaat doen. In het hoofdlijnenakkoord staat ook een brede opkoopregeling.

'Alles wat ik doe, kan een nieuwe minister overnemen. Het zou ook goed zijn als een nieuwe minister ermee doorgaat', zegt Adema.

Stroeve gesprekken

Uit de Kamerbrief en de reactie van LTO Nederland daarop valt op te maken dat de gesprekken over het mestplan met LTO, NAJK, NZO en Natuurweide stroef zijn verlopen. 'In de gevoerde gesprekken is gebleken dat de sectorpartijen – in de huidige ontwikkelende politieke context – eraan hechten het eigen plan integraal in stand te houden. Daarbinnen is het voor de sectorpartijen cruciaal is dat er gesprekken worden gevoerd met de Europese Commissie over een vorm van derogatie, zoals omschreven in het crisisplan van de sectorpartijen', schrijft Adema in de Kamerbrief.

Een nieuw gesprek in Brussel ziet de demissionaire minister niet zitten, zo heeft hij meermaals laten blijken. Een nieuwe aanvraag voor een (aangepaste) derogatie heeft volgens hem pas zin, als de maatregelen uit het mestplan zijn ingevoerd. 'Dat moment zal naar verwachting op zijn vroegst begin volgend jaar zijn.'

Ook de toepassing van renure en een voermaatregel staan op de routekaart voor de mestaanpak van Adema. Op dit vlak kunnen pas begin volgend jaar de eerste praktische stappen worden gezet.